جستاری در سیر تحول اندیشه زیباییشناسی در معماری

زیبایی در معماری در همه اعصار دارای یک وجه نبوده و بر اساس نوع بینش و دیدگاه نظری حاکم در هر دوره در قالب نظریه ها در این باب به شکل متفاوتی بروز یافته است. از قرنها پیش به موازات پرداختن به زیباییشناسی در مباحث فلسفی، هنری و معماری جستجو برای تدوین علم اثباتی زیباییشناسی نیز جریان داشته است. در حقیقت تئوریهای معماری ابتدا از طریق مطالعات فلسفی، حوزه وسیعی را در برگرفته و از مطالعات فرهنگی تا زیبایی شناسی محیطی را شامل می شود. درک کامل مفهوم زیباییشناسی مشکل است، ولی فهم اولیه عوامل موثر در ادراک خوشایند بودن محیط امکان پذیر است. واژه زیبایی شناسی به مفاهیم مربوط به ادراک ربط دارد، این واژه در سال ۱۷۵۰ توسط بلوم گراتن در رابطه با ادراک زیبایی شعر، نقاشی و مجسمه سازی استفاده شد. برای برسی سیر تحول زیبایی شناسی در آثار معماری که مورد تجزیه و تحلیل و داوری قرار می گیرند باید نگاهی به فلسفه و ماهیت زیبایی از نظر فلاسفه و بعد از آن به دیدگاه نظریه پردازان معماری در ادوار مختلف پرداخت تا بتوان نظریه متعادل و منطقی ارئه داد. هدف این پژوهش بیان سیر تحول زیبایی شناسی در معماری است. این پژوهش از نظر هدف نظری و رویکرد آن کیفی است و برای رسیدن به اهداف از روش تحلیل محتوا و با استفاده از ابزار کتابخانه ای و اسنادی به گردآوری منابع پرداخته شده است. نتایج کلی این پژوهش بیانگر این است که نگاه به زیبایی شناسی معماری در ادوار مختلف متفاوت بوده است در دوره کلاسیک با تاکید بر رویکرد استعالئی و ماورایی کالبد انسان، در دوره رنسانس با تاکید بر رویکرد شناختی ابعاد کالبد انسان، در دوره مدرن با تاکید بر رویکرد ریاضیاتی کالبد انسان و در دوره پست مدرن با انتقاد از خالء کالبد انسان و در حال حاضر زیبایی شناسی معماری با تاکید بر تجربه زیبایی شناسانه پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

فلسفه ، تاریخ زیبایی ، معماری ، زیبایی شناسی