سیر تحول منبرهای چوبی ایران بر اساس تکنیک های ساخت و تزیین (دوره سلجوقی تا صفوی)

منابر ازجمله مهم ترین اجزای مسجد هستند که همواره در سمت راست محراب ها (به عنوان یک سنت از زمان پیامبر اکرم (ص) تا به حال) قرار می گیرند. با اینکه در طول دوران اسلامی ایران، مواد مختلفی در ساخت آنها به کار گرفته شده، اما به نظر می رسد که ماده چوب بیشترین فراوانی را در بین آن ها دارا بوده است. از دوره سلجوقی تا صفوی، نمونه های گوناگونی از منبرهای چوبی در ایران ساخته شده است که لزوم واکاوی و بررسی آنها به منظور دستیابی به چگونگی سیر تحول فرمی، تکنیکی و تزئینی این عناصر فرهنگی، ضروری به نظر می رسد. با توجه به این موضوع هدف مقاله فوق، بررسی و توصیف اجزا، فرم و تکنیک های ساخت و تزیین در منبرهای چوبی ایران از دوره سلجوقی تا صفوی است. با توجه به این مسئله پرسشی که به ذهن متبادر می گردد این چنین است: ویژگی های فرمی، نقش و تکنیکی منبرهای چوبی ایران از دوره سلجوقی تا صفوی چگونه هستند. اطلاعات با پیمایش های میدانی و مطالعات کتابخانه ای، به روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده اند. نتایج تحقیق نشان داد که، منبرسازان دوره سلجوقی روش های ساخت و تزئین معینی را دنبال نموده اند که در دوره ایلخانی با تغییراتی مانند: افزایش ارتفاع و اسکلت پنهان مواجه شده است. اما در دوره تیموری با کاهش ارتفاع، کیفیت ظرافت تزئینات ارتقا می یابد. و در دوره صفوی نیز، ساخت منبرها به روش استادکاران دوره سلجوقی با تنوع تزئینی مضاعف مشاهده شده است. درواقع، استفاده از فن گره چینی با نقوش هندسی، تنها موضوع مشترک منبرسازان دوره سلجوقی تا صفوی در ایران است.

کلیدواژه ها:

منبر چوبی ، سلجوقی ، تیموری ، صفوی ، هنر اسلامی