تبیین نشانه های تصویری تعویذ و حرز در دستبافته های ترکمن

اعتقاد به نیروهای ماورایی در دوره های متمادی در میان اقوام مختلف بویژه ترکمنان وجود داشته است. استفاده از اشکال و تصاویر در جهت رفع بلایا و مشکلات از دیرباز به جهت ارزش و قدرت آیینی و اعتقادیشان، کم کم وارد هنرهای دستی گوناگون این اقوام نیز شده است. نقوش مرتبط با حرز و تعویذ بر روی ابزارآلات کاربردی زندگی ترکمنان، از جمله ارزشمندترین دستاوردهای ایشان در حوزه هنرهای کاربردی می باشد. قابلیت های باوری ویژه آنها باعث شده است که آثار مختلف شامل وسایل کاربردی و یا ابزارآلات با نقوش پر رمز و رازشان علاوه بر جنبه تزیینی و کاربردی، رسانه ای برای انتقال پیام و ارزش های ثبت شده محسوب می شوند و از این طریق آنها را به هنر پیوند داده است. کارکرد هنری حرزها و تعویذها محصول کنش ارتباطی میان مخاطب و این نقوش است که به صورتی کاملا روان شناختی بر روح و روان فرد استفاده کننده اثرگذار است. این پژوهش از نوع کیفی و توسعهای، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها کتابخانهای است. از آنچه که از طریق تحلیل بدست آمده این نتایج حاصل شده است که باورها که بخش مهمی از فرهنگ این قوم را شکل میدهد به واسطه آثار هنری به ویژه دستبافته ها نقش مهمی در بازتاب درونیات و تمنیات بافندگان ترکمن دارد. از اینرو نقوش مرتبط با حرز و تعویذ برای بافنده ذهنیباف ترکمن دارای مفهوم معنوی بوده و جدای از کارکرد زیبایی، به عنوان محافظ، منعکس کننده آمال، آرزوها و خواسته هایشان بوده است. از اینرو میتوان بیان داشت که جنبه معناشناختی و نمادین نقوش در این آثار بر ابعاد زیباشناختی و کارکردی، برتری دارد.

کلیدواژه ها:

نقش ، نشانه ، حرز ، تعویذ ، دستبافته ، قوم ترکمن