بررسی تغییرات ساختار مکانی مهاجرت های بین منطقه ای در ایران طی دوره ۱۳۵۵ - ۱۳۸۵

در این مقاله تلاش شده روند تغییرات برخی از شاخصهای عمده نظام مهاجرت بین منطقه ای (بین) (استانی با استفاده از مدل مفهومی ساختار مکانی مهاجرت های داخلی و نظریه انتقال تحرکی زلینکی طی دوره سی ساله (۱۳۵۵) - ۱۳۸۵) مورد بررسی قرار گیرد. پس از معرفی پنج بعد اساسی نظام مهاجرتهای داخلی یعنی شدت، اثر، پیوستگی، تمرکزگرایی و فاصله مهاجرتی برخی از سنجه های مهم آنها محاسبه و روندهای کلی آنها طی سه دهه گذشته ترسیم و تحلیل شده است. یافتههای این پژوهش نشان می دهد که طی سه دهه گذشته میزان ناخالص تجدید مهاجرت و نیز شاخص اثر بخشی مهاجرت ها در بازتوزیع جمعیت کاهش اساسی داشته اند. از سوی دیگر در حالی که نظام مهاجرت بین منطقه ای از پیوستگی مهاجرتی بیشتری برخودار شده تمرکزگرایی در نظام مهاجرتی به شدت کاهش یافته است. به علاوه نوعی الگوی نسبتا پایدار از نظر شاخصهای فاصله در نظام مهاجرتی مشاهده شد. تغییرات مولفه هایی چون نابرابریهای درآمدی بین منطقه ای و درون منطقه ای افزایش امکانات ارتباطات بین منطقه ای و نیز حجم و رشد جمعیت مناطق در شکل دهی به تغییرات نظام مهاجرتی نقش اساسی و مهمی داشتهاند. هم چنین روند تغییرات نظام مهاجرت بین منطقه ای با قضایای مفهومی و فرضیات نظریه انتقال تحرک زلینسکی تطابق و سازگاری دارد.

کلیدواژه ها:

ساختار مکانی نظام مهاجرت در ایران ، انتقال تحرکی ، میزان ناخالص تجدید مهاجرت ، اثربخشی مهاجرتی ، تمرکزگرایی مهاجرتی ، پیوستگی مهاجرتی ، فاصله مهاجرتی