نقش محیط مدرسه در شکل گیری شخصیت اجتماعی و توانمندی های ارتباطی دانش آموزان: مرور نظام مند رویکردها، عوامل موثر و راهکارهای اجرایی

محیط مدرسه به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای تربیتی پس از خانواده، نقشی انکارناپذیر در شکل گیری شخصیت اجتماعی و رشد توانمندی های ارتباطی دانش آموزان ایفا می کند. این مقاله مروری با هدف بررسی نظام مند نقش محیط مدرسه در ارتقاء مهارت های اجتماعی و ارتباطی دانش آموزان، به تحلیل یافته های پژوهش های داخلی و بین المللی پرداخته است. در این راستا، با جستجوی کلیدواژه های مرتبط در پایگاه های اطلاعاتی علمی، مجموعه ای از مطالعات مرتبط انتخاب و بررسی شده اند. یافته ها نشان می دهد که مدرسه تنها محل انتقال دانش نیست، بلکه بستر تربیتی پیچیده ای است که در آن، تعاملات میان معلم و دانش آموز، روابط میان فردی با همسالان، فضای فیزیکی و روانی مدرسه، سبک های مدیریتی و برنامه های پنهان درسی، همگی بر فرایند شکل گیری شخصیت اجتماعی اثرگذارند.در بسیاری از پژوهش ها تاکید شده است که رابطه گرم و حمایتی معلم با دانش آموز، فضای امن و پذیرا در مدرسه، فرصت های یادگیری مشارکتی، و امکان تجربه نقش های اجتماعی مانند همکاری، مسئولیت پذیری و گفتگو، نقش کلیدی در ارتقاء مهارت های ارتباطی ایفا می کنند. همچنین سبک رهبری مدرسه و میزان مشارکت پذیری ساختار آموزشی، می تواند دانش آموزان را به سمت خودابرازی، اعتماد به نفس و تعامل سازنده سوق دهد. نتایج این مرور نظام مند بیانگر آن است که برای پرورش شخصیت اجتماعی سالم، توجه به ابعاد مختلف محیط مدرسه، طراحی برنامه های آموزشی و تربیتی مبتنی بر روابط انسانی، و توانمندسازی معلمان و کادر مدرسه، ضروری است. در پایان، مقاله با ارائه پیشنهاداتی برای ارتقاء عملکرد محیط مدرسه در جهت توسعه مهارت های اجتماعی و ارتباطی، راهکارهایی کاربردی برای سیاست گذاران و فعالان آموزشی ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

محیط مدرسه ، شخصیت اجتماعی ، مهارت های ارتباطی ، روابط معلم و دانش آموز ، تعاملات اجتماعی ، آموزش و پرورش ، یادگیری مشارکتی.