شمول قاعده لاضرر در حکم ضرری و برخی تطبیقات آن

از قواعد معروف فقهی که در موارد مختلف به آن استناد می شود و نتایج ،آثار فراوان و پر اهمیتی دارد قاعده لاضرر است .اهمیت این قاعده به حدی است که فقها و علما در آثارشان بطور مستقل به آن پرداخته اند .و آن را قانون قانون یا اصول القانون نامیده اند .و شمول آن را به یک باب فقهی اختصاص نداده اند و تمام ابواب فقهی را در حوزه آن دانسته اند .حتی در مواقعی ،قاعده لاضرر را برادله احکام شرعیه ترجیح داده اند بهر حال می توان گفت که فضایی که این قاعده ،توسط پیامبر اکرم(ص) در آن نقل و ترسیم شده است فضای شریعت است و لذا حکم در تقدیر گرفته شده است و قرینه ی آن نیز مقام متکلم که همانا رسول خدا(ص) است بیان شده است .بنابراین جعل این قاعده در چنین فضایی برای این است که در جامعه ناهنجاری و هرج و مرج وگناهی نباشد .لذا در صورت عدم توجه به این قاعده ،بیم تعدی وتعمد در ضرر به غیر می رود و جامعه دچار هرج و مرج می گردد .با بررسی تطبیقات و مصادیق این قاعده می توان به فهم این قاعده که ،امتنانی است رسید و احکامی را که به حد ضرر رسیده اند ،حال چه احکام فردی و چه اجتماعی را برداشت .و از آنجائیکه این قاعده ،منصوص است و در روایات و متون شیعی با ذکر تعابیر مختلف آمده است می تواند برای افراد جامعه مفید و باعث رشد و برکت گردد .

کلیدواژه ها:

ضرر ، اضرار ، احکام ضرری