نقش سرمایه ی اجتماعی در کاهش یا مدیریت رفتارهای نابهنجار دانش آموزان در محیط مدرسه

سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از عوامل مهم در شکل گیری و تقویت روابط انسانی، نقش قابل توجهی در بهبود محیط های آموزشی و کاهش رفتارهای نابهنجار دانش آموزان ایفا می کند. سرمایه اجتماعی با مولفه هایی نظیر اعتماد، مشارکت، همبستگی و حمایت اجتماعی، بستر مناسبی را برای تقویت پیوندهای مثبت میان دانش آموزان، معلمان، والدین و سایر عوامل مدرسه فراهم می سازد. زمانی که دانش آموزان در محیطی قرار می گیرند که تعاملات سازنده و احترام متقابل در آن جریان دارد، احتمال بروز رفتارهای نامتعارف و پرخطر به شکل محسوسی کاهش می یابد. مشارکت والدین در فعالیت های مدرسه و ارتباط مستمر با کادر آموزشی، باعث افزایش نظارت و حمایت روانی از دانش آموزان شده و رفتارهای آنان را به سمت هنجارهای اجتماعی هدایت می کند. همچنین، ایجاد فضای گفت وگو و همدلی میان اعضای مدرسه، از بروز مشکلات رفتاری ناشی از طرد اجتماعی، استرس یا مشکلات خانوادگی جلوگیری می نماید.از سوی دیگر، مدیریت اثربخش رفتارهای نابهنجار دانش آموزان مستلزم بهره گیری از ظرفیت های سرمایه اجتماعی در ساختار مدرسه است. مدیران و مربیان با استفاده از شبکه های ارتباطی قوی و اعتماد متقابل میان دانش آموزان و کارکنان، می توانند زمینه های بروز رفتارهای مخرب را شناسایی و به شیوه ای پیشگیرانه مدیریت کنند. حمایت همسالان در قالب گروه های همیار، مشاوره های گروهی، و فعالیت های داوطلبانه، نه تنها به افزایش احساس تعلق دانش آموزان به مدرسه می انجامد بلکه آنان را از انزوا و گرایش به رفتارهای پرخطر دور نگه می دارد. سرمایه اجتماعی به عنوان یک منبع غیرمادی اما موثر، موجب ارتقاء سلامت روانی و اجتماعی دانش آموزان می گردد. در نهایت، می توان گفت که توسعه و تقویت سرمایه اجتماعی در مدارس نه تنها کیفیت روابط انسانی را ارتقا می دهد بلکه یکی از راهکارهای پایدار و اثربخش در پیشگیری و مدیریت رفتارهای نابهنجار دانش آموزان به شمار می آید.

کلیدواژه ها:

سرمایه اجتماعی ، رفتار نابهنجار ، دانش آموزان ، محیط مدرسه