برده پیامبر(ص) و روایت های گوناگون آن

درباره «برده» یا «ردای» منسوب به پیامبر(ص) به عنوان یکی از نشانه های خلفای اموی و عباسی، در هنگام بیعت یا مناسبت های دیگر، ادعاشده که از طریق کعب بن زهیر به دست معاویه و دیگر خلفای اموی و سپس خلفای عباسی رسیده و تا پایان خلافت عباسی در بغداد و سپس در مصر و ازآن پس در میان عثمانی ها و تا به امروز برجای مانده است. اگرچه درباره شهرت و اهمیت برده اتفاق نظر وجود دارد، اما در خصوص خاستگاه و سرگذشت آن در دوره های مختلف، اختلاف و پرسش های فراوانی مطرح شده است. بااین همه شماری از متون تاریخی و به تبع از آن شماری از پژوهش های معاصر، روایت یادشده را به عنوان گزاره تاریخی پذیرفتنی تلقی کرده اند. بنابراین در این مقاله، به شیوه توصیفی و تحلیلی و مبتنی بر گردآوری داده های متون تاریخی به روش اسنادی و رویکرد انتقادی به پژوهش های مرتبط انجام شده و به این پرسش می پردازد که گزاره تاریخی یادشده درباره برده منسوب به پیامبر(ص) با در نظر گرفتن محتوای متون تاریخی تا چه اندازه معتبر و مورد وثوق است؟ این پژوهش نشان می دهد که روایت یادشده در متون تاریخی متقدم نیامده و پیاپی درباره خاستگاه و در دسترس بودن آن، اختلاف نظر مطرح شده است اما به دلیل نیاز ضروری دستگاه خلافت به آن، همواره خبر در دسترس بودن و اصیل بودن آن رواج یافته و ازاین رو بازتاب آن در متون تاریخی دیده می شود و در پی آن، پژوهشگران معاصر نیز بدون تامل درباره آن، روایت یادشده را پذیرفته اند.

کلیدواژه ها:

برده پیامبر(ص) ، کعب بن زهیر ، اهل ایله ، روایت های تاریخی ، حاکمان مسلمان