سنگ نگاره های سرپل ذهاب

سنگ نگاره های واقع در گذرگاه سرپل ذهاب طی دو قرن گذشته بارها در مقالات و کتب مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. از همان ابتدا، اهمیت راهبردی این گذرگاه در رشته کوه های غربی زاگرس برای محققین روشن بود. این معبر همواره یک از نقاط کلیدی در راه ارتباطی بین فلات ایران و میان روان محسوب می شده و از این رو از اهمیت راهبردی سیاسی و اقتصادی ویژه ای برخوردار بوده است.  وجود کتیبه هایی به خط میخی و به زبان اکدی بر روی دو مورد از این نقوش، اطلاعات ارزشمندی درباره پیشینه تاریخی آنها فراهم کرده است. در میان این آثار، سنگ نگاره ای که بر اساس متن کتیبه اش به شاه لولوبی، «آنوبانینی»، نسبت داده شده، بیش از سایرین شناخته شده و مورد مطالعه قرار گرفته است. با این حال، بررسی این متون همواره با دشواری هایی همراه بوده است، زیرا ارتفاع زیاد کتیبه ها و دشواری دسترسی، خوانش دقیق آنها را محدود کرده است. به ویژه، دومین کتیبه که بانی آن ناشناخته باقی مانده، تنها یک بار مورد مطالعه قرار گرفته است و بسیاری از جنبه های ترجمه آن همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. با این وجود، فرضیات مطرح شده در دهه های اخیر درباره پادشاه سازنده این سنگ نگاره و بازسازی های پیشنهادی در زمینه ترجمه آن، اغلب به عنوان واقعیت های تاریخی پذیرفته شده اند. این مقاله می کوشد علاوه بر معرفی کامل سنگ نگاره های این محوطه و بررسی پیشینه مطالعات انجام شده، ترجمه کتیبه ها و فرضیات مطرح شده درباره آنها را به طور دقیق تشریح کند. هدف از این کار، کمک به درک بهتر مبانی علمی این فرضیات برای پژوهشگران ایرانی است. امید است که این پژوهش ضرورت یک بررسی تکمیلی و دقیق تر از نقوش و به ویژه کتیبه دوم (نقش برجسته شماره ۱) را برای دانش پژوهان تاریخ ایران باستان روشن سازد

کلیدواژه ها:

سنگ نگاره ، سرپل ذهاب ، آنوبانینی ، لولوبی ها ، تاریخ زاگرس غربی