بررسی نقوش سقف باغ فین کاشان از منظر نمادشناسی

بنای اولیه باغ فین به پیش از اسلام و با تمدن سیلک پیوند خورده است؛ با گذشت زمان و روی کار آمدن سلسله های گوناگون، عمارت های مختلفی به باغ افزوده شد. در دوره قاجار به ویژه در دوران سلطنت فتحعلی شاه، قسمت های مختلفی به این عمارت افزوده و همچنین بازسازی شد؛ از جمله کوشک فتحعلی شاهی که در ضلع جنوب غربی باغ ساخته شده. دستور ساخت بنای کوشکی باغ فین در سال ۱۱۸۹ شمسی صادر شد که به نام شترگلوی فتحعلی شاهی هم شناخته می شود. اجرای نقاشی های دیواری این کوشک را به نقاش مشهور دوره قاجار، صنیع الملک نیز نسبت داده اند. بعدا استاد مطیفی فر به بازسازی آن پرداخت. قسمت های کم رنگ نقاشی در حاشیه ها و پایین تر از قسمت سقف نمونه اصلی هستند و مابقی باز سازی شده اند. موضوع نقاشی های این کوشک شامل مجالس بزم شاهی با حضور بانوان نوازنده و رقصنگان، شکار آهو با باز و شیر، آب تنی شیرین، اولین دیدار شیرین و فرهاد، بندبازی (لافندبازی) و همچنین نگاره هایی از شاهزادگان فتحعلی شاه که در شاه نشین این کوشک اجرا شده اند. نقاشی های روایی به رنگ آبی و سفید در کنار قاب بندی های درون رنگ های گرم تر مانند اخرایی تیره، لاجوردی، سبز و زرد، درون رسمی بندی های زیر گنبد، فضایی را به وجود آورده تا بازدیدکنندگان حوض خانه بیاستند، قادرند این نقاشی های چشم نواز را ببینند. نقاشی ها که با رنگ آبی روی زمینه سفید اجرا شده و شامل دوازده مجلس است همه برگرفته از ادبیات ایرانی است و موضوع اصلی آن ها رابطه عاطفی میان انسان ها است. از دیگر سو به جلال و شوکت خانواده دربار نیز توجه زیادی شده است. در این مقاله به بررسی نقوش سقف کوشک باغ فین کاشان پرداخته که این عناصر به صورت یک نماد یا نشانه درآمده است. مطالعه نمادین عناصر نشان می دهد که در پس ظاهر این نمادها و عناصر، معانی و مفاهیمی نهفته است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی و شیوه جمع آوری اطلاعات، اسنادی است.

کلیدواژه ها:

باغ فین کاشان ، دوره قاجار ، کوشک فتحعلی شاهی ، نقاشی دیواری