بررسی نقوش اسلیمی دوره صفویه در طراحی شال و روسری زنانه با استفاده از تکنیک چاپ دیجیتال

نقوش اسلیمی، خطوطی ممتد و ساده هستند که به صورت گردشهای مارپیچ و حلزونی بر روی سطوح نقش بسته و از آرایههای رایج در هنر اسلامی میباشند. نقوش اسلیمی ریشه در فرهنگ و هنر ایران داشته و نمونه بارزی از اشکال انتزاعی هستند. طبق مطالعات متعدد اولین نمونههای شبه اسلیمی در سفالینههای پیش از تاریخ ایران مشهود است. نقشمایههای اسلیمی به عنوان یکی از نقوش اصلی و پرمایه در انواع آثار هنری همچون معماری، کتابآرایی و هنرهای صناعی به کار گرفته میشود. در این پژوهش با تمرکز بر فرهنگ اصیل ایرانی و با توجه به اینکه روسری و شال یکی از نمادهای شناخته شده در پوشش سر بانوان است که در نزد کشورهای اسلامی رواج دارد، با هدف احیای نقوش زیبا و پرمعنای اسلیمی، این نقوش به صورت طرحهای چاپی بر روسری و شال کار شده است. روسری یا شال برجسته ترین بخش در تکمیل سبک پوشش نهایی هر بانو است. بنابراین در طراحی شال ضرورت دارد که با رویکردی حرفه ای در کالبد این پوشش های به ظاهر ساده اما در اصل بسیار پیچیده، طرحهای متنوع و در عین حال سنتی- ایرانی اجرا شود. پژوهش حاضر در قالب توصیفی و با اتکا به منابع کتابخانهای، در ابتدا به بررسی نقوش اسلیمی و شیوههای چاپ سنتی و صنعتی، سپس به ترکیب نقوش اسلیمی و چاپ صنعتی در طراحی و دوخت شال و روسری دوره معاصر پرداخته است. باتوجه به طرحها و نقوش سنتی، سی اتود خطی طراحی شد، و از بین آنها پنج طرح برتر به صورت رنگی کار شده و طرحهای برتر یه صورت عملی اجرا و دوخت شده است. نتایج پژوهش گویای این مطلب است که طراحان لباس و مد معاصر ایران میتوانند با استفاده از نقوش اسلیمی در طراحی شال و روسری با موضوعات فرهنگی، تجاری و اجتماعی به خلاقیتهای نوینی در این عرصه دست یابند تا علاوه بر احیای نقوش سنتی ایرانی اسلامی، پوششی ارائه شود که دارای زیبایی و در عین حال طرحی نمادین از معنا و مفاهیم عمیق اسلامی باشد.

کلیدواژه ها:

نقوش اسلیمی ، چاپ ، شال ، روسری ، انتزاعی ، نماد