بررسی رنگ در فرش نگاره های خمسه نظامی و فرش دوره شاه تهماسب صفوی

تصاویر نسخه های تاریخی چون خمسه نظامی، فهم دقیقی از ویژگی های دیداری اشیای مورد استفاده زمان خود را انتقال می دهند. هدف از این پژوهش، مطالعه رنگ فرش در نسخه های گوناگون خمسه نظامی در قرن ۱۰ هجری قمری /۱۶ میلادی و دوره حکومت شاه تهماسب است. بررسی رنگ این فرش ها این پرسش را مطرح می کند: سیر رنگ فرش در نگاره های خمسه از این بازه زمانی چگونه است و چه ارتباطی با فرش های باقی مانده از آن دوره دارد؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای (اسنادی) می باشد. این پژوهش، بررسی رنگ فرش در نمونه های خمسه در دوره اوج شکوه هنر صفوی است، که تا به حال صورت نگرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که فرش نگاره های مکتب هرات سال۹۳۰ ه.ق. غالبا سرخ، مشکی و سرمه ای هستند. فرش نگاره های تبریز در حوالی سال ۹۴۶ ه.ق. به رنگ های نام برده و رنگ های روشن تر کرم، سبز و آبی هستند و فرش مکتب شیراز سال ۹۹۵ ه.ق. اغلب دارای رنگ های سرخابی، آبی، نارنجی و سبز است. رنگ های غالب مکتب هرات با مفاهیم عرفانی و زندگی ماورایی پیوند دارند، در حالی که مفاهیم رنگی مکتب شیراز شور زندگی زمینی را منتقل می کند و مکتب تبریز ترکیبی از این دو مفهوم است. ویژگی های دیداری رنگ در فرش، هم در مکتب های نگارگری و هم مراکز فرش بافی سراسر یکسان هستند و در کمال شباهت دارای محل خلق یکسان نیستند که ارتباط گسترده هنرمندان در نقاط گوناگون ایران را نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

رنگ ، دوره شاه تهماسب صفوی ، فرش ، نگارگری ، خمسه نظامی