ترسیم هندسه هستی شناسی فضا-زمان براساس مبانی معرفت شناختی ملاصدرا و انیشتین

هدف از این نوشتار، تبیین کیفیت ایجاد و بررسی ذاتیات فضازمان بر اساس فلسفه صدرایی و قیاس آن با گزاره­های فیزیکال است. در این مقاله به نحو توصیفی تحلیلی دو مسئله مورد کنکاش قرار گرفت، یکی از حیث معرفت­شناسی و دیگر هستی­شناختی است. مسئله اولی که بررسی شد از حیث معرفت شناسی است که به چگونگی مطالعه ماهیت حقیقی فضا­زمان از منظر ملاصدرا و انیشتین پرداخته و دیگری از منظر هستی­شناختی است که به تبیین ذات و ذاتیات فضا­زمان از دیدگاه ملاصدرا و انیشتین می­پردازد و درنهایت از حیث معرفت شناختی دانستیم که ملاصدرا و انیشتین معتقداند گزاره­های علمی صرفا گزاره­های تجربی و محسوس نیستند بلکه برای توضیح ساختار و ماهیت فضازمان نیازمند ادراکات ریاضیاتی و عقلی از فضازمان هستیم. بر اساس این پژوهش، فضازمان از ماده اولیه ایجاد شده و نوعی هیولای ثانویه یا ذره بنیادین است و علت تند شوندگی نرخ انبساط آن به حرکت درون ذاتی آن باز می­گردد، پس انرژی تاریک همان جوهر فضازمان است. بر این اساس اولا ماهیت فضا­زمان ماهیتی غیرمحسوس است و ادراک محسوس آن ممکن نیست و ثانیا ادراکات ریاضیاتی برآمده از قوه خیال و ادراکات عقلیه منبعث از قوای عقلیه، دقیق تر از ادراکات حسیه هستند، اما از حیث هستی شناختی کیهان شناسان مدلی پیشینی یا پسینی موجهی در چگونگی و یا چیستی ماهیت حقیقی فضازمان مطرح نکرده­اند اما طبق مبانی ملاصدرا، فضازمان نوعی از انواع هیولاهای ثانویه­ای است که صورت کامل شده اطوار هیولای اولی می­باشد، ضمن اینکه کیهان شناسان نیز چون ملاصدرا معتقداند فضازمان ماخر از ماده اولیه کیهانی بوده است.

کلیدواژه ها:

فضازمان ، ملاصدرا ، انیشتین ، ماده اولیه ، حرکت جوهری