بازتاب هنرمانوی بر هنر دوره اسلامی

هنر، آفرینش زیبایی برای انتقال مفاهیم و تاثیرگذاری بر احساسات، در ادوار مختلف تاریخ به اشکال گوناگونی تجلی یافته است. در ایران، هنر در دو دوره پیش از اسلام (باستان) و پس از اسلام قابل مطالعه است که موضوع مقاله تاثیرات مقطعی مشخص (ساسانیان) را بر مقطع اسلامی در بر می گیرد. مانی، به عنوان پیامبری صاحب ذوق در هنرهای دیداری، نمادهای قدسی را پدید آورد. او که نقاش و خطاطی ماهر بود، سبکی بدیع در ارائه مفاهیم دینی ارائه داد. آثار هنری او به نوعی بازتاب عقاید فلسفی و عناصر دینی اش بود. مانی بر این باور بود که هنر با روح الهی ارج و احترام می یابد و آفرینش هنر را می توان با خلقت خدا مقایسه کرد. او همچنین به دلیل استفاده از ابزارهای چندوجهی، از جمله شفاهی، متنی و تصویری، توانست سازگاری با فرهنگهای مختلف را به همراه آورد. بدون تردید، نگاره های مانی در توسعه و گسترش نگارگری اسلامی نقشی کلیدی ایفا کرد، به گونه ای که آثار او تا سده ها بعد منبع الهام برای هنرمندان در ایران و ترکستان شد. حتی کتاب آرایی عباسیان و نگارگری سلجوقیان نیز از مکتب هنری او بهره مند گردید. لذا این پژوهش نشان می دهد که چگونه نگاره های مانی به عنوان منبع الهام برای هنرمندان مسلمان عمل کرده و تاثیرات آن ها در هنر کتاب آرایی عباسیان و نگارگری سلجوقیان قابل مشاهده است. بنابراین در این پژوهش، با استفاده از رویکرد تاریخی و روش توصیفی-تحلیلی، تالش شده است، با تحلیل چگونگی انعکاس مفاهیم، تکنیک ها و سبک های هنری مانی در هنرهای اسلامی به بازتاب هنر مانوی بر هنر دوره اسلامی پرداخته و میزان تاثیرگذاری این مقطع از هنر باستانی بر هنر دوران اسلامی تعیین گردد.

کلیدواژه ها:

هنر مانوی ، دوران اسلامی ، نگارگری ، کتاب آرایی