دیپلماسی آب با اعمال سناریوی کاهش مصرف انرژی منطقه سیستان

کمبود آب و چالش­های مدیریت منابع در حوزه آبخیز رودخانه فرامرزی هیرمند، لزوم اجرای یک رویکرد نوین در دیپلماسی آب را برای مدیریت یکپارچه و سیاستگذاری موثر در تضمین امنیت آبی پایدار در این منطقه را ضروری کرده است. از این رو بهره­گیری از تفکر سیستمی به عنوان نگرشی جامع برای سیستم­های پیچیده منابع آب مورد توجه محقیقن قرار گرفته است.  هدف از این تحقیق مدلسازی نکسوس بین آب، غذا، و انرژی تحت رویکرد دیپلماسی آب در حوزه آبخیز هیرمند در منطقه سیستان است. به منظور عملیاتی نمودن چنین دیدگاهی، پویایی سیستم (Dynamic System) به عنوان روش متناسب مورد استفاده قرار گرفته است زیرا توانایی تبیین و ارتباط پیچیده متغیرهای گوناگونی با روابط غیر خطی را دارد و به عنوان ابزاری تحلیلی و کارا مطرح است. داده­های مربوط به مدل پویایی همبست از طریق  سازمان­ها و ذی­نفعان منطقه جمع آوری شد. مدل شبیه­سازی به کمک نرم افزار ونسیم (DSS Vensim) ساخته و دوره شبیه­سازی یک دوره  ۳۱ ساله ۱۳۷۹-۱۴۱۰ در نظر گرفته شد. معادلات حاکم در هر زیرسیستم براساس معادلات پایه روش پویایی سیستم­ها و نمودارهای حلقه علی هر زیر سیستم با استفاده از روابط و بازخوردهای مثبت و منفی ایجاد شد. در این پژوهش براساس تحلیل حساسیت مونت کارلو و بسط مدل تحت عنوان ۴ سناریو صورت گرفته است. نتایج، نشان می­دهد که سناریوهای فعلی با کمبود آب مواجه هستند، سناریوی ترکیبی مدیریت یکپارچه به منظور کاهش ۵۰ درصد شدت مصرف انرژی، کاهش۵۰ درصد تلفات آب در قالب نکسوس به منظور حفظ منابع و امنیت آبی پایدار در منطقه ارائه شده­اند. پیشنهاد می­شود به دلیل وابستگی منطقه سیستان به رودخانه فرامرزی هیرمند، اتخاذ همبست آب، انرژی و غذا با رویکرد دیپلماسی آب می­تواند مناسبات هیدروپلتیکی دو کشور ایران و افغانستان بر سر مسائل آبی را از مناقشه به سمت مشارکت و همکاری هدایت کند.

کلیدواژه ها:

دیپلماسی آب ، حوزه هیرمند ، سیستم پویا ، سناریوهای مدیریتی