نگاهی نو به ماهیت و ساختار اعجاز تشریعی قرآن

اعجاز تشریعی قرآن یکی از انواع اعجاز محتوایی قرآن کریم است که برخی مفسران بر آن تاکید داشته اند. در تعریف متداول و قدیمی تری که در تعریف این نوع اعجاز مطرح بوده است، اعجاز تشریعی را از آن جهت که «مجموعه احکام و قوانین قرآن کریم در زمینه های فردی و اجتماعی زندگی بشر در حدی است که نشانه ای بر الهی بودن قران کریم است که نه قابل نقض است و نه صدور آن از جانب فردی امی و تعلیم ندیده امکان پذیر است»، مورد نظر داشته اند. این مقاله در صدد است تا پس از نقد و بررسی برخی دیدگاه هایی که درباره اعجاز تشریعی قرآن ارائه شده است، با تعریف و رویکرد جدید که نسبت به اعجاز تشریعی ارائه می دهد، نشان دهد که وجه اعجاز تشریعی قرآن نه تنها از جهت صدور چنین قوانینی از یک فرد امی نیست که اتفاقا این نوع برداشت، باعث فروکاهیدن اعجاز تشریعی قرآن می شود. لذا با گذشت از تعریف های مسامحی اعجاز تشریعی در نگارش قرآن پژوهان، مراد نگارنده از آموزه های تشریعی و معارفی، نگاهی تازه به روابط معارف و تشریعات قرآن و نقش آنها در مانایی و ارتقا به تراز اعجاز است. در این پژوهش در می یابیم که دلیل اعجاز تشریعی قرآن، ایجاد شبکه معارفی قرآن است که همه مسائل انسان را تا پایان حیات بشری، از خرد تا کلان، مدیریت می کند و دارای مشخصه هایی از قبیل، فراگیر، جاودانه و متغیر بودن است و این مجموعه معارفی دارای مشخصاتی از قبیل پیوسته و در هم تنیده بودن، پویا است و با گذر زمان نو به نو شدن، دارای برنامه کلی در تمام ابعاد زندگی بشر و عمومیت داشتن، جامع نگر و فراگیر بودن است. منظور از معارف در این مقاله، همه آموزه های قرآن اعم از اخلاقیات، تشریعیات و گزاره های تاریخی و جز این ها است و تناقضی که در ظاهر میان صفات مذکور درباره مجموعه معارفی قرآن بیان شد به خوبی قابل جمع و حل و فصل است که در متن به آن پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

قرآن ، اعجاز تشریعی ، مجموعه معارفی ، امی بودن.