کمی سازی ظرفیت تعدیل گرما تحت تاثیر چشم انداز های سبز- آبی در کلانشهر تهران

پژوهش حاضر با هدف سنجش و ارزیابی ظرفیت تعدیل گرما (HMI) در محدوده کلان شهر تهران و با استفاده از رویکرد نوین مدل خنک کنندگی شهری (UCM) در یک بستر فضایی انجام شده است. UCM نقشه هایی از شاخص تعدیل گرما تولید می کند که ظرفیت سرمایش فضاهای سبز شهری را در تمام طبقه های کاربری اراضی/پوشش زمین در یک مکان و با در نظر گرفتن پارامترهای متعدد مانند تبخیر و تعرق، سایه ایجادشده توسط درختان،سپیدایی،دمای هوای حومه شهر،شدت اثر جزیره گرمای شهری، فاصله اختلاط هوا و حداکثر فاصله خنک کنندگی تخمین می زند. ارزیابی نقش متغیرهای محیطی موثر بر UCM در منظر مورد مطالعه بیانگر این بود که در مناطق ۱ ،۲۲ و بخش های شمالی منطقه ۴ شهرداری تهران با کاربری درختان تنک، درختچه و بوته زار،چیدمان های بازوکم ارتفاع، و سطوح آبی، شدت اثر جزیره گرمایی به کمترین مقدار خود رسیده و اختلاف دمای بین شهر و حومه در بازه ۰ تا ۳/۱ درجه سلسیوس متغیر است. اما بیشینه شدت جزیره گرمای شهری در بخش های مرکزی منطقه مطالعاتی (مناطق ۲۱، ۱۳ و ۱۴) با بافت فشرده و متراکم و گسترش سطوح نفوذناپذیر مشاهده می گردد که حداقل مقادیر شاخص تبخیر و تعرق و سپیدایی نیز در این نواحی متمرکز گردیده است. مبتنی بر این پارامترها توزیع مکانی شاخص HMI در چشم انداز مورد بررسی نشان داد که ظرفیت خنک کنندگی در منطقه مورد مطالعه از ۰۸/۰ در نواحی مرکزی شهر تا ۹/۰ در مناطق تحت تاثیر فضاهای سبز مختلف و همچنین بدنه های آبی متفاوت است. در واقع بیشینه شاخص ظرفیت خنک کنندگی در کاربری با پوشش درختان انبوه و پراکنده در منطقه متمرکز گردیده که این نواحی توانسته اند با ظرفیت ۶۳ درصدی خنک کنندگی، به طور متوسط ۴۸/۲ درجه سلسیوس از اثر جزیره گرمایی را خنثی نمایند.روش به کاررفته در این پژوهش می تواند به عنوان مرجعی برای طراحان شهری در ادغام رویکردهای خنک سازی شهری و راهبردهای کاهش جزیره گرمایی، در برنامه ریزی و طراحی مناطق شهری به کار گرفته شود.

کلیدواژه ها:

CC index ، Ecosystem services ، Green covers ، Heat island ، LULC ، پوشش های سبز ، جزیره گرمایی ، خدمات اکوسیستم ، شاخص CC ، .LULC