تاثیر باکتری Bacillus thuringiensis subsp. kurstaki در اختلاط با نیمارین و ماترین روی آفت جنگلی پروانه ابریشمباف ناجورLymantria dispar

سابقه و هدف: ابریشمباف ناجورLymantria dispar L.  از آفات مهم درختان جنگلی و باغی محسوب میشود. این آفت روی طیف گستردهای از گونههای درختی و درختچهای تغذیه میکند. تغذیه از برگهای درختان توسط لاروهای این آفت موضوعی بسیار شایع است. میزان رشد و تولید درختان آلوده به این آفت، حتی اگر خشک نشوند، در سالهای بعد کاهش مییابد و این درختان متحمل خسارت جبرانناپذیری میشوند. کنترل شیمیایی آن موجب مخاطرات جدی مانند از بین بردن دشمنان طبیعی، مقاومت آفات، طغیان آفات جدید و آلودگی محیطزیست میشود، بنابراین، در این پژوهش تاثیر آفتکشهای گیاهی نیمارین و ماترین در اختلاط با آفتکش میکروبی باکتری  Bacillus thuriugiensis subsp. Kurstaki (Btk)در کنترل لاروهای ابریشمباف ناجور L. dispar ارزیابی شد. مواد و روشها: تودههای تخم پروانه ابریشمباف ناجور از صنوبرهای (Populous nigra L.) آلوده به این آفت در پردیس نازلوی دانشگاه ارومیه در سال ۱۴۰۲ جمعآوری و روی برگهای جوان و تازه صنوبر در اتاقک رشد (ژرمیناتور) پرورش داده شدند. برگهای صنوبر روزانه بررسی و با برگهای جوان و تازه جایگزین شد. باکتری مورداستفاده در این پژوهش فرمولاسیون تجاری Belthirul بر پایه Btk تولید کشور اسپانیا و شرکت پروبلت (Probelte) مادرید بود. حشرهکش گیاهی نیمارین (Neemarin EC۱۵%) عصاره گیاه چریش indica Juss A.  Azadirachtaو حاوی آزادیراختین، ساخت کشور هندوستان است. این حشره کش از موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور تهیه شد. ماترین با نام تجاری روی آگرو (Rui Agro) حشرهکشی تماسی و گوارشی است و فراورده عصاره ریشه گیاهی تلخبیانSophora flavescens Ait.  ساخت کشور چین است. این حشره کش زیر نظر شرکت اکوسرت (Ecocert)  فرانسه تولید می شود. آزمایشهای زیستسنجی شامل تاثیر نیمارین، ماترین و باکتری Btk و اختلاط آنها، همچنین تاثیر غلظت زیرکشنده (LC۲۵) آنها در دگردیسی آفت شامل تبدیل مرحله لاروی به شفیره و مرحله شفیرگی به حشره کامل در شرایط آزمایشگاهی داخل اتاقک رشد با دمای ۲±۲۷ درجه سلسیوس و رطوبت نسبی ۵±۶۵ درصد روی لاروهای سن دوم و سوم آفت انجام شد. همچنین، اثر غلظتهای توصیهشده ترکیبات در شرایط صحرایی روی لاروهای سن سوم این آفت بررسی و ارزیابی گردید. نتایج و یافتهها: نتایج حاصل از تجزیه پروبیت غلظتهای مختلف نیمارین ۰۰/۱۵۰، ۵۰/۲۶۷، ۰۰/۳۸۵، ۵۰/۵۰۲ و ۰۰/۶۲۰، ماترین ۵۰/۲۲، ۲۵/۳۸، ۰۰/۵۴، ۷۵/۶۹ و ۵۰/۸۵ و باکتری Btk ۰۰/۳۰۰، ۵۰/۷۱۲، ۰۰/۱۱۲۵، ۵۰/۱۵۳۷ و ۰۰/۱۹۵۰ پیپیام بعد از ۲۴ و ۴۸ ساعت نشان داد با توجه به LC۵۰ حاصل، ماترین سمیت بیشتری نسبت به نیمارین و باکتری Btk دارد. همچنین در بررسی اثر تلفیقی ترکیبات، نتایج نشان داد، در سطح اطمینان ۹۵ درصد بین تیمارها اختلاف معنیداری وجود دارد و ترکیب نیمارین و ماترین با یکدیگر و با باکتری Btk بیشترین درصد کنترلی را بعد از ۷۲ ساعت روی هر دو سن لاروی داشت. در بررسی تاثیر ترکیبات روی لاروهای سن سوم پروانه ابریشمباف ناجور در شرایط صحرایی در تمام روزهای بعد از محلولپاشی، بیشترین تلفات روی لارو سن سوم مربوط به تیمار ترکیب نیمارین+ ماترین و در مرحله بعد ترکیب ماترین+ Btk به دست آمد و در ارزیابی تاثیر غلظت زیرکشنده، نیمارین (۹۴/۱۳۶ پی پی ام)، ماترین (۹۲/۱۵ پی پی ام) و باکتری Btk (۷۵/۳۰۲ پی پی ام) روی تبدیل مرحله لاروی به شفیره و مرحله شفیرگی به حشره کامل، بیشترین میزان بازدارندگی در تیمار نیمارین مشاهده شد. نتیجهگیری: با در نظر گرفتن محدودیت استفاده و اثرهای سوء آفتکشهای شیمیایی، استفاده از ترکیبات بیولوژیک و گیاهی در کنترل آفات ضروریست. نتایج این بررسی نشان داد، در کنترل مرحله لاروی این آفت در شرایط آزمایشگاهی و صحرایی و تاثیر روی چرخه زندگی با استفاده از غلظتهای زیرکشنده، این سه ترکیب زیستی از ظرفیت بالایی برخوردارند، همچنین میتوان بهصورت اختلاط برای افزایش تاثیر استفاده کرد، بنابراین، در کنترل لاروهای این آفت و آفتهای مشابه در باغها و جنگلها توصیه میشود.

کلیدواژه ها:

آفت جنگلی ، آفتکش گیاهی ، آفتکش میکروبی ، کنترل بیولوژیک