تاثیر هیومیک اسید بر عملکرد و کیفیت دانه و علوفه پنج رقم جو (Hordeum vulgare L.) دیم

مقدمه: جو (Hordeum vulgare L.) به واسطه پتانسیل آن در تولید غذای سالم و به عنوان منبع عالی فیبر غذایی مورد توجه قرار گرفته است. هیومیک اسید، یک ترکیب آلی است که از مواد آلی تجزیه شده به دست می آید و به دلیل محتوای هیدروژن، کربن، اکسیژن و نیتروژن آن در تغذیه گیاهان نقش مهمی ایفا می کند. کاربردهای برگی هیومیک اسید موجب تقویت رشد برگ و ریشه، جذب مواد مغذی، فتوسنتز و فعالیت های آنزیمی می شود و مقاومت گیاهان را به تنش های محیطی افزایش می دهد. اگرچه تاثیرات هیومیک اسید بر ریشه ها به خوبی مستند شده است، تاثیر آن بر برگ ها نیاز به بررسی های بیشتری دارد. مطالعات نشان می دهند که کاربردهای برگی می توانند غلظت کلروفیل را افزایش داده و بر فتوسنتز، تعرق و تبادل گازها تاثیر بگذارند. علی رغم بررسی های متعدد تاثیرات هیومیک اسید بر گیاهان زراعی مختلف، تاثیر آن بر عملکرد و کیفیت ارقام جو دیم هنوز ارزیابی نشده است. بنابراین، این مطالعه به بررسی تاثیر سطح های مختلف کاربرد برگی هیومیک اسید بر عملکرد و پارامترهای کیفیت پنج رقم جو دیم می پردازد.مواد و روش ها: آزمایش مزرعه ای در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم در سرارود، واقع در ۱۷ کیلومتری کرمانشاه با اقلیم نیمه خشک مدیترانه ای اجرا شد. این مطالعه به صورت اسپلیت پلات بر پایه ی طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اصلی، کاربرد هیومیک اسید در سه سطح (۰، ۴۰۰ و ۸۰۰ میلی گرم در لیتر) بود و عامل فرعی شامل پنج رقم جو: آرتان، قافلان، آردا، آبیدر و سرارود یک بود. کاشت در تاریخ اول آبان ماه با استفاده از دستگاه پلنتر آزمایشی انجام گردید. محلول پاشی برگی هیومیک اسید در مرحله ظهور برگ پرچم انجام شد. در این آزمایش عملکرد دانه و علوفه، عناصر غذایی موجود در دانه و صفات مربوط به کیفیت علوفه اندازه گیری شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار SAS ۹.۱ تجزیه و تحلیل شدند و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون LSD انجام شد.یافته های تحقیق: تجزیه و تحلیل آماری اختلاف معنی داری در محتوای نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه ها، عملکرد در متر مربع و محتوای فیبر خام بین تیمارها نشان داد. با افزایش سطوح هیومیک اسید ، محتوای نیتروژن بهبود یافت و بالاترین مقدار (۹۸/۲ درصد) در رقم آرتان در ۸۰۰ میلی گرم در لیتر مشاهده شد و پایین ترین مقدار (۴۹/۱ درصد) از رقم آبیدر بدون کاربرد هیومیک اسید حاصل شد. عملکرد دانه به طور قابل توجهی با کاربرد هیومیک اسید افزایش یافت و بیشترین عملکرد در ارقام قافلان و آبیدر در بالاترین غلظت به دست آمد. علاوه بر این، کاربرد هیومیک اسید منجر به کاهش فیبر خام، فیبر نامحلول در شوینده خنثی و فیبر نامحلول در شوینده اسیدی شد و درصد پروتئین و خاکستر علوفه را افزایش داد که نشان دهنده بهبود کیفیت علوفه است.نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که هیومیک اسید به عنوان یک محرک زیستی قوی عمل می کند و کیفیت تغذیه ای و عملکرد دانه و بیولوژیک جو را افزایش می دهد. میزان بهینه کاربرد ۸۰۰ میلی گرم در لیتر به طور قابل توجهی تمام پارامترهای اندازه گیری شده را بهبود بخشید و پتانسیل آن برای بهینه سازی کشت جو در مناطق نیمه خشک را نشان داد. تحقیقات آتی باید با هدف بررسی اثرات هیومیک اسید بر محدوده ی وسیع تری از ارقام جو و تحت شرایط محیطی متنوع به منظور توسعه دستورالعمل های کاربردی و جامع هیومیک اسید باشد.

کلیدواژه ها:

درصد خاکستر ، فیبر خام ، محلول پاشی برگی ، نیتروژن دانه