تاثیر محلول پاشی اسید گلوتامیک و بنزیل آدنین بر ویژگی های بیوشیمیایی و رشدی گیاه دارویی گل انگشتانه ارغوانی (Digitalis purpurea L.)

سابقه و هدف: گل انگشتانه ارغوانی (Digitalis purpurea L.) شناخته شده ترین گونه از جنسDigitalis  و گیاهی دوساله است که برگ های آن حاوی ماده موثره از نوع گلیکوزیدهای قلبی (۰.۳ تا ۰.۴ درصد) می باشد. گلیکوزیدهای استخراج شده از گل انگشتانه به عنوان داروهای طبیعی درمان بیماری های قلبی بوده که جایگزین شیمیایی نداشته و سالانه به فراوانی استفاده می شوند. با توجه به اینکه در سال های اخیر برای افزایش متابولیت های ثانویه، کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی و کاربرد ترکیباتی ازجمله اسیدهای آمینه و نیز تنظیم کننده های رشد به عنوان جایگزین ترکیبات شیمیایی طرفداران زیادی پیدا کرده است، این تحقیق برای بررسی نحوه پاسخ بیوشیمیایی و رشدی گیاه D. purpurea به کاربرد خارجی اسید گلوتامیک و بنزیل آدنین در شرایط گلخانه ای، بررسی عملکرد این ترکیبات در بهبود خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و افزایش عملکرد D. purpurea و نیز کاربرد آنها به جای استفاده از کودهای شیمیایی به لحاظ حفاظت از محیط زیست و تقویت کشاورزی پایدار انجام شده است.مواد و روش ها: به منظور ارزیابی اثر کاربرد برگی بنزیل آدنین و اسید گلوتامیک بر ویژگی های بیوشیمیایی و رشدی گیاه دارویی گل انگشتانه ارغوانی، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۹ در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا شد. دو سطح بنزیل آدنین (۰.۵ و ۱ میلی مولار) و دو سطح اسید گلوتامیک (۱ و ۲ میلی مولار) به همراه شاهد (آب مقطر) به عنوان تیمارهای آزمایش به کار برده شدند. بذرها ابتدا در سینی نشا حاوی کوکوپیت و پیت ماس کشت گردیدند. سپس در مرحله چهار برگی ۳ عدد نشا به گلدان های از جنس پلاستیک منتقل شدند. بستر کشت شامل ترکیبی از خاک مزرعه، کوکوپیت و پرلیت (به نسبت ۱:۱:۳) بود. میانگین دمای روز و شب گلخانه در طول دوره آزمایش به ترتیب ۲۵ و ۱۸ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۸۰% تنظیم شد. در طول آزمایش گیاهچه ها هفته ای یکبار با ۱۰۰ میلی لیتر محلول هوگلند کامل تغذیه شدند. بعد از انتقال نشاها به گلدان ها و استقرار کامل آنها در اواخر خردادماه، محلول پاشی با تیمارهای مذکور شروع شده و چهار مرتبه به صورت ۱۰ روز یکبار انجام شد و ۱۰ روز بعد از آخرین محلول پاشی، از برگ ها نمونه گیری و برای انجام آزمایش به آزمایشگاه منتقل شد. تجزیه داده های حاصل با استفاده از نرم افزارSAS  نسخه ۹ و مقایسه میانگین داده ها از طریق آزمون چند دامنه دانکن در سطح احتمال پنج درصد مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.نتایج: نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین مقدار کلروفیل کل (۱.۹۵ میلی گرم بر گرم وزن تر)، حداکثر میزان ظرفیت آنتی اکسیدانی (۳۶.۰۲%) و بیشترین میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز برگ ها (۱.۱۴ یونیت بر میلی گرم پروتئین در دقیقه) با کاربرد تیمار یک میلی مولار بنزیل آدنین حاصل شد. حداکثر میزان کاروتنوئید کل (۰.۱۴ میلی گرم بر گرم وزن تر)، فنل کل (۱۲.۵۲ میلی گرم گالیک اسید بر گرم وزن تر)، فلاونوئید کل (معادل ۲.۸۶ میلی گرم کوئرستین بر گرم وزن تر) و نیتروژن کل برگ ها (۱.۴۶%) با کاربرد دو میلی مولار اسید گلوتامیک حاصل شد. تیمار یک میلی مولار اسید گلوتامیک بیشترین میزان فعالیت آنزیم کاتالاز (۴.۰۹ یونیت بر میلی گرم پروتئین در دقیقه)، وزن تر (۱۲۳.۵۱ گرم) و وزن خشک (۴۷.۳۸ گرم) را موجب شد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده، کاربرد برگی سطوح مختلف اسید گلوتامیک و بنزیل آدنین برای بهبود خصوصیات بیوشیمیایی و رشدی گیاه D. purpurea پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها:

ظرفیت آنتی اکسیدانی ، کاروتنوئید ، کاتالاز ، فلاونوئید ، پراکسیداز