بررسی تقابل های دوگانه در دیوان موالی تونی

موالی تونی شاعر خراسانی و شیعی عصر صفوی است که در دیوانش مفاهیم اندرزی، مذهبی، عارفانه و عاشقانه دیده می شود. برای شناخت یک شاعر و آشنایی با لایه های عمیق اندیشه های او روش های متفاوتی وجود دارد که یکی از آن ها، استفاده از نظریه های ادبی برای تحلیل متون نظم و نثر شاعران است. نظریه ی تقابل های دوگانه، یکی از مهم ترین نظریاتی است که ساختارگرایان در بررسی متون به آن توجه نموده اند. این نظریه به این مهم اشاره می کند که در نظام های زبانی قطب های متقابلی وجود دارند که به نوعی مکمل یکدیگر محسوب می شوند و باعث بازشناسی قطب مثبت کلام از قطب منفی کلام می گردند. آنچه در این پژوهش حائز اهمیت بوده است بازشناسی واژگان و مفاهیم متقابل و همچنین کارکرد این تقابل های دوگانه در دیوان موالی تونی است تا معین شود نظام اندیشگانی موالی بر چه مبنایی استوار گشته است. داده های پژوهش به روش کتابخانه ای جمع آوری شده و به شیوه ی تحلیلی توصیفی مورد بررسی قرار گرفته است تا پژوهش حاضر رویکردی ساختارگرایانه داشته باشد. نتایج بررسی نشان می دهد که تقابل های دوگانه، در دیوان موالی تونی، بر دو قسم تقابل های واژگانی و مفهومی تقسیم می شوند تا از این طریق، دو نظام عاشقانه و ریاکارانه بازشناسی شوند. در راس نظام عاشقانه، شخصیت ساقی دیده می شود و شخصیت زاهد نماینده ی نظام ریاکارانه است. شاعر، به کمک تقابل های دوگانه، به بررسی مسائل دینی، عرفانی و حتی ساختارهای سیاسی می پردازد و جامعه ی ریازده ی عهد خود را از این طریق مورد انتقاد قرار می دهد.

کلیدواژه ها:

ساختارگرایی ، تقابل های دوگانه ، شاعران خراسان ، موالی تونی