نقش نانوفناوری در بیابان زدایی: رویکردی نوین در مدیریت پایدار منابع طبیعی

بیوم های طبیعی حاصل فعل وانفعالات پدیده های اکولوژیکی است و شاید انسان هرگز قادر نباشد که آن را از مجموعه ی بیوم های کره زمین حذف کند. درواقع آن چه که مورد نظر واژه بیابان زدایی است، جلوگیری از بیابانی شدن زمین هایی است که در اثر اعمال مخرب انسان در معرض بیابانی شدن قرار دارند.بارزترین آثار بیابان زایی علاوه بر فقر گسترده، تخریب بالغ بر 3/3 میلیارد هکتار از مراتع جهان است که 73درصد تمامی مراتع را تشکیل داده و ظرفیت و قابلیت بسیار بالایی برای انسان و دام دارد. کاهش حاصل خیزی خاک و افت ساختار آن دربیش از 47درصد مناطق خشک، شامل زمین های دیم وابسته به باران و تخریب زمین های زیرکشت آبی که بیش از 30درصد مناطق پرجمعیت سرزمین های خشک را دربرمی گیرد از دیگر صدمات بیابان زایی است. ایران با داشتن دو کویر بزرگ و برخی چاله های داخلی توان بالایی برای بیابانی شدن دارد. این پتانسیل با اعمال مخرب نسبت به طبیعت در 50سال اخیر همواره در حال افزایش است. بیابان زایی یکی از چالش های زیست محیطی قرن بیست ویکم است که امنیت غذایی، منابع آب و خاک، و توسعه پایدار کشورها را تهدید می کند. در سال های اخیر، نانوفناوری به عنوان ابزاری نوین در خدمت محیط زیست، به ویژه در حوزه احیای سرزمین های خشک و نیمه خشک، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. هدف این مقاله بررسی علمی کاربردهای نانوفناوری در کنترل بیابان زایی، معرفی نمونه های موفق جهانی و ملی، و ارائه راهکارهای اجرایی برای بهره برداری از این فناوری در ایران است.

کلیدواژه ها:

نانوفناوری ، بیابان زدایی ، منابع طبیعی ، نانوکود ، نانوحسگر ، مالچ نانویی ، تثبیت خاک