ارتداد ازدیدگاه دایرالمعارف قرآنی لیدن

خاورشناسان حاصل پژوهش های خود را درباره معارف اسلامی در قالب مقالات، کتاب ها و دایرهالمعارف ها به جهان علم عرضه کرده اند. شناخت دقیق این آثار و دیدگاه های مطرح شده در ضمن آنها، ضرورتی انکارناپذیر به نظر می رسد؛ چه اینکه در پس نگارش برخی از این آثار، اهداف استعماری و تبشیری نهفته است. افزون بر این، در لابه لای مطالب این آثار، شبهات و انتقاداتی پیرامون معارف اسلامی و قرآنی به چشم می خورد. لزوم شناخت صحیح اسلام پژوهی امروز در غرب، آن گاه دوچندان می شود که به یاد آوریم دانشمندان مسلمان در گذشته، همواره خود را به پاسخ گویی انتقادها و اعتراض های یهود و نصارا ملزم می دانستند؛ چنان که امامان بزرگوار شیعه از جمله امام صادق(ع) و امام رضا(ع) از پیشگامان مناظره با پیروان دیگر ادیان و مخالفان اسلام بودند. آنان با حضور در مجالس مناظره، شبهه ها و پرسش های اهل کتاب و زنادقه را پاسخ می گفتند. یکی ازحقوق انسان، حق آزادی است؛ هر انسانی حق دارد همان گونه که تکوینا اراده و قدرت انتخاب دارد، تشریعا نیز حق انتخاب داشته باشد و مانعی بر سر راه اراده او ایجاد نشود. آزادی ابعاد گوناگونی دارد؛ یکی از ابعاد آن آزادی فکر است؛ یعنی اینکه هر انسانی حق دارد نسبت به هر چیز بیندیشد و تحقیق کند. بعد دیگر آزادی عقیده است، بدین معنی که انسان در گزینش یک دین و عقیده مختار است، نه مجبور. بعد سوم آزادی بیان و اظهار دیدگاه ها و ایده ها می باشد، و سرانجام بعد چهارم آزادی در عمل و رفتار است؛ یعنی هر انسانی حق دارد آن گونه که می خواهد عمل کند. حکم جهاد، قانون جزیه و حد ارتداد که از احکام مسلم و مورد اتفاق در فقه مسلمانان است، آزادی عقیده از دیدگاه اسلام را زیر سوال برده است. برخی می پرسند اگر اسلام آزادی عقیده را به رسمیت می شناسد چرا حکم جهاد علیه کافران را تشریع کرده است؟ چرا از اهل کتاب جزیه می گیرد و بالاخره چرا مرتد محکوم به قتل می شود. آیا این احکام، معنایی جز این دارد که انسان از دیدگاه اسلام حق انتخاب عقیده ندارد و ناگزیر است اسلام را بپذیرد و گرنه کیفر جانی و مالی را باید تحمل کند؟کسانی که از آزادی عقیده در اسلام دفاع می کنند، احکام جهاد، جزیه و ارتداد را به گونه ای تبیین می کنند که با آزادی عقیده سازگار باشد؛ به عنوان نمونه در رابطه با فلسفه جهاد می گویند، جهاد برای تحمیل اسلام به عنوان یک عقیده نیست، بلکه برای از بین بردن موانع موجود میان اسلام و انسانهاست. جهاد باعث می شود حکومتها و قدرتهایی که مانع از رسیدن اسلام به مردم و شناخت آن می شدند، از میان برداشته شوند، آن گاه انسانها آزادند که اسلام را بپذیرند یا نپذیرند.

کلیدواژه ها:

ارتداد ، دائرالمعارف ، آزادی و کفر