مدیریت در قرآن و ویژگی های مدیران از دیدگاه قرآن

مدیریت، هنر علمی با بهره گیری از همه توانمندی های مادی و انسانی برای تحقق اهداف مشخص است. بنابراین، مدیر می بایست دارای توانمندی های ویژه ای باشد که شامل علم و تخصص در مسئولیت مشخص، روان شناسی اجتماعی، شناخت نقاط قوت و ضعف، روابط عمومی و ارتباط گیری، مدیریت زمان و مانند آن ها است. مدیریت مهارتی است که تعهد و تخصص و نیز علم وعمل را در خود جمع کرده است. بنابراین، هر کسی صلاحیت احراز مناصب مدیریتی را نداشته و نمی تواند در این جایگاه قرار گیرد. شخص آگاه از ناتوانی خود در مدیریت جهادی به مفهوم پیش گفته، باید از کار مدیریتی کناره گیری کند هر چند که دیگران او را در این منصب گذاشته باشند؛ زیرا چنین مدیریت ناکارآمد، به شخص و سازمان و اداره مربوط و اهداف آن ضربه می زند و به جای آنکه در خدمت اهداف و فلسفه آفرینش باشد، در خدمت شیطان و اهداف شیطانی خواهد بود؛ چنین شخصی در حقیقت خود شیطان انسانی است که مستکبرانه همچون ابلیس بر جایگاهی تکیه زده که لیاقت و صلاحیت حضور در آن منصب را ندارد.خدا درباره رفتار استکباری ابلیس و درخواست منصب خلافت الهی در حالی که صلاحیتی برای آن نداشته به این نکته توجه می دهد که هر منصبی از جمله خلافت و مدیریت نیازمند صلاحیت های عام و خاصی است که باید احراز شود. البته برخی ممکن است مدعی داشتن صلاحیت ها باشند، ولی این صلاحیت ها باید احراز شود و به صرف گفتن کسی یا تایید دیگرانی که صلاحیت احراز صلاحیت را ندارند، نمی توان فردی را در منصبی قرار داد.از نظر قرآن، نه تنها لازم است در مسائل و امور مهم مدیرانی با صلاحیت به کارگرفته شوند، بلکه حتی در مدیریت خرد اقتصاد خانواده نیز باید کسانی به کار گرفته شوند که صلاحیت ها و شایستگی های آنان احراز شده باشد.البته خدا در این آیه از مردمان می خواهد برای دستیابی به مدیریت های شایسته و دارای صلاحیت، بستر ها و لوازم آن فراهم آید و اشخاص برای مدیریت، آموزش داده شده و تربیت شوند. از آنجا که تحقق شرایط مدیریت در هر سطح و درجه ای نیاز به کسب مهارت های علمی و عملی دارد، باید با اجرای دوره های تربیتی کوتاه یا بلندمدت، این صلاحیت ها ایجاد شود. از نظر قرآن، با آزمون های گوناگون علمی و عملی می توان از صلاحیت های باطنی و غیرظاهر اشخاص نیز آگاه شد؛ زیرا برخی از امور باطنی جز در مقام عمل ظاهرنمی شود؛ بنابراین لازم است تا با تکرار کار ها و آزمون ها، از صلاحیت یا عدم صلاحیت افراد برای مدیریت آگاه شد و آن را احراز کرد. خدا با تاکید بر جایگاه اقتصاد برای اجتماع کوچک و بزرگ، خواهان آزمون هایی برای تعلیم و تربیت و نیز احراز صلاحیت می شود.

کلیدواژه ها:

مدیریت ، ویژگی ، صلاحیت و قرآن