بررسی روش های ایجاد عدالت آموزشی برای دانش آموزان با نیازهای ویژه

این پژوهش کیفی با هدف تحلیل موانع و ارائه راهکارهای عدالت آموزشی برای دانش آموزان با نیازهای ویژه، از طریق مرور نظام مند اسناد داخلی و بین المللی (مانند قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت ۱۳۹۶ و کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت ۲۰۰۶) و مطالعه موردی دو مدرسه پایلوت در تهران و اصفهان انجام شد. یافته ها نشان داد شکاف عمیقی بین سیاست های نظری و اجرای عملی در ایران وجود دارد؛ به طوری که تنها ۲۰۶ دانش آموزان با نیازهای ویژه در مدارس عادی ثبت نام می کنند، در حالی که ۲۰% در مدارس ویژه محدود شده اند. موانع ساختاری اصلی شامل نبود زیرساخت های دسترس پذیر (۲۵۶ مدرسه)، کمبود معلمان آموزش دیده، و اختصاص تنها ۲۵۵۰ از بودجه آموزش به این حوزه است. از سوی دیگر، موانع فرهنگی مانند نگرش های تبعیض آمیز خانواده ها و مقاومت در برابر تغییر روش های سنتی، مشارکت آموزشی این دانش آموزان را محدود کرده است. مطالعه موردی مدارس پایلوت آشکار ساخت که استفاده از فناوری های کمک آموزشی (مانند نرم افزارهای تبدیل متن به گفتار) و طراحی کلاس های تلفیقی با برنامه درسی انعطاف پذیر، می تواند فرصت های یادگیری را بهبود بخشد. با این حال، نبود چارچوب سیاستی یکپارچه و تخصیص ناکافی منابع، گسترش این الگوها را با چالش مواجه کرده است. پژوهش حاضر با تاکید بر لزوم همسویی با استانداردهای جهانی (مانند SDG۴) و بومی سازی راهکارها، پیشنهاد می کند تحقق عدالت آموزشی نیازمند ترکیب راهبردهای کالن (افزایش بودجه به ۲۵، اصلاح تمرکز گرایی) و راهبردهای خرد (آموزش معلمان، توسعه فناوری های بومی) است. این چارچوب نه تنها حقوق آموزشی دانش آموزان با نیازهای ویژه را تضمین می کند، بلکه گامی به سوی جامعه ای فراگیر و عادلانه است.

کلیدواژه ها:

دانش آموزان دارای معلولیت ، آموزش فراگیر ، نیازهای ویژه ، عدالت آموزشی