جلوه های ناز معشوق و وابسته های ناز در غزلیات حافظ

جلوههای ناز معشوق در ادبیات عرفانی گوناگون و متنوع هستند. ناز ویژگی معشوق و نیاز ویژگی عاشق است. معشوق ناز خود را در اشکال متفاوت به عاشق نشانمیدهد تا دلبری کرده و توج ه او را به سوی خود جلبکند. هر چند که معشوق نیازی به توجه عاشق ندارد اما جلوهگری مشعوق، لازم ه حسن و کمال وجودی اوست. در ادبیات عرفانی، بیشتر جلوههای ناز به صورت انسانی مطرح شده است، اما همه تجلیات ناز انسانی در حقیقت، وابسته تجلی ناز الهی است. معمولا نمادها و مفاهیم انسانی برای این انتخاب شدهاند تا محسوس و قابلفهم باشد. معشوق نازدار گاهی با ویژگیهای متضاد لطف و قهر ظاهر میشود که این تناقض با صفات جمال و جلال الهی مرتبط است. معمولا در اشعار حافظ، معشوق به سه شکل آسمانی، زمینی و نامعلوم جلوهگری می کند. همانگونه که جلوه های ناز گوناگون است، جلوه های نیاز هم متفاوت است. نیاز از سوی انسان و دیگر پدیده های هستی بروز پیدا میکند، زیرا همه در برابر معشوق آسمانی ضعیف و ناتوان و فقیر هستند. ناز و نیاز ارتباطی متقابل دارند و وجود هر یک الزمه وجود دیگری است. در این پژوهش جلوههای ناز و وابستههای آن در اشعار حافظ مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاست تا زمینه ساز فهم بهتر و دقیقتر مقوله ناز و نیاز و موراد مشابه در متون عارفانه و عاشقانه شود. کلید واژهها: ناز ، نیاز ، عاشق ، معشوق ، حافظ.

کلیدواژه ها:

ناز ، نیاز ، عاشق ، معشوق ، حافظ