بررسی تاثیر افزایش مالیات ارزش افزوده بر شاخص های رفاه اجتماعی

پیشینه و اهداف: توزیع عادالنه درآمد از مباحث بسیار مهم در راستای دستیابی همه افراد جامعه از رفاه اجتماعی و اقتصادی می باشد تا افراد بتوانند نیازهای اولیه و اساسی خود برطرف سازند. یکی از ابزارهای مهم برای کاهش نابرابری و توزیع عادالنه درآمد، مالیات می باشد. روش شناسی: در این پژوهش ما دو رویکرد را مورد توجه قرار داده ایم. رویکرد اول را طبق پژوهش ها چهار شاخص رفاه اجتماعی پذیرفته می شود یعنی در این رویکرد درآمد سرانه و نرخ رشد بهره وری رابطه مستقیم با رفاه اجتماعی و ضریب جینی و نرخ بیکاری رابطه عکس با رفاه اجتماعی دارد و رویکرد دوم با مدل اقتصاد سنجی انجام می شود. داده های استخراج شده با استفاده از نرم افزارهای متناسب اقتصادسنجی و به روش سری زمانی مدل ARDL چهار مدل مورد تحلیل قرار می گیرد. بدین منظور رابطه چهار شاخص (درآمد سرانه، ضریب جینی، نرخ رشد بهره وری و نرخ بیکاری) شاخص رفاه اجتماعی در نظر گرفته شده است. یافته ها: متغیر وابسته و سه متغیر مستقل (درآمد سرانه، ضریب جینی و نرخ بیکاری) طبق آزمون VAR با یک سال وقفه در مدل ظاهر شده است و نتایج نشان داد که در اثر افزایش مالیات ارزش افزوده، درآمد سرانه و نرخ رشد بهره وری افزایش می یابد. و این افزایش باعث رشد در رفاه اجتماعی می شود و همچنین در اثر افزایش مالیات ارزش افزوده، نرخ بیکاری و ضریب جینی کاهش پیدا می کند و کاهش این دو شاخص باعث رشد در رفاه اجتماعی می شود. نتیجه گیری: در ایران تامین مالی بودجه دولت در درآمدهای نفتی بیشتر از درآمدهای مالیاتی انجام می گیرد، پس لزوم افزایش درآمدهای مالیاتی برای تامین مالی هزینه های دولت و جایگزینی آن با درآمدهای نفتی به شدت احساس می شود. در این زمینه مالیات بر ارزش افزوده که مالیات غیر مستقیمی است که مصرف کننده (خریدار) آن را به همراه بهای خرید کالا یا خدمات می پردازد و دریافت کننده (فروشنده) موظف است مقدار مالیات دریافتی را به خزانه دولت واریز کند که این پایه نسبتا وسیعی که در منابع مالیات گیری ایجاد می کند. پس افزایش درآمدهای مالیاتی باعث افزایش رفاه اجتماعی در کشور خواهد شد.

کلیدواژه ها:

مالیات ، مالیات ارزش افزوده ، رفاه اجتماعی ، سری زمانی ، مدل ARDL ، ایران