تطبیقی بر شر در دین مزدیسنا و آموزه های مانوی

که زیر مجموعه آن، دیوها یا دیوان هستند، از جمله پرسش های دشوار بشر در مسیر شر از گذشته دور، حل و توجیه مسئله فهم هستی بوده است. سابقه و دیرینه این مسئله در عرصه دین و نیز ادبیات، نشانه نقش آن در جهان بینی بشر نسبت به ریشه های وجودی آن است و این یکی از دلایل مهم توجه ویژه سنت های کلامی فلسفی به این مسئله است. در دین زرتشتی، ثنویت به معنای پذیرش خیر و شر مطرح است و هر یک از قوای طبیعت، مظهری از خیر و شر دانسته می شود، همچون ظلمت و خشکی که نماد شر و از ارواح ملعون به شمار می آمد. این دوگانگی نیز خود از اندیشه ای نشات می گیرد که آفرینش جهان و دوام آن نبرد همیشگی میان نور و تاریکی و پیروزی نهایی خیر بر نیروی شر قلمداد می شود. در دیدگاه آیین مانوی که برخاسته از برخی سنت های کهن دینی و آیینی ایران باستان است، شر داخل سرشت موجودات زمینی و این جهانی است. در این پژوهش که مطالعه ای درباره شناخت شر و جهان بینی آن، شناخت و تعریف ثنویت، تعریف مفاهیم نیروهای شر که یکی از آنها دیوان می باشد پرداخته شده است. این اثر مطالعه ای درباره شر در دو دین زرتشتی و مانوی در سنت های ایران باستان و نیز مطالعه ای میان رشته ای که با مطالعات دین شناسی، فلسفی، فولکور و انسان - شناسی اجتماعی تالقی پیدا می کند. این پژوهش با استفاده از مطالعه کتابخانه ای و روش تحلیل- توصیفی بهره برده است.

کلیدواژه ها:

شر ، خیر ، دین مزدیسنا ، آیین مانوی ، ثنویت