واکاوی روابط خارجی ایران و بریتانیا در زمان فتحعلی شاه قاجار

با روی کار آمدن فتحعلیشاه (۱۰۵۲-۱۱۲۱ه.ق) به علت رقابت های استعمارگرانی مانند فرانسه، روسیه و انگلستان از یک سو و عدم درایت و کفایت الزم دربار فتحعلیشاه، با مشکلات فراوانی روبرو شد. روابط منظم سیاسی ایران و کشورهای اروپایی از زمان سلطنت فتحعلیشاه شروع می شود. بازی بزرگ و رقابت میان قدرت ها برای دستیابی به منافع در آسیا با ایران پیوند خورده بود. از آنجایی که ایران در همسایگی هند قرار داشت، توجه دولت های اروپایی به سمت آن جلب شد. انگلیس با توجه به قدرتی که داشت، توانست هندوستان را به تصرف خود درآورد و از ثروت و معادن آن بهره برداری کند. تمام سعی انگلستان حفظ نفوذ و اقتدارش در هند بود و از طرف دیگر از آنجایی که ایران در همسایگی هند قرار داشت، لزوم توجه به اقداماتی در ایران نیز برای ادامه سیاست هایش در هند ضروری می نمود. همزمان با نفوذ دو دولت روسیه و فرانسه به دربار فتحعلیشاه قاجار، هم کمپانی هند شرقی و هم انگلستان خطر را به خوبی احساس کردند و برای انجام سیاست های خود دست به اقداماتی زدند که از جمله آنها می توان به فرستادن سفرا، بستن قرارداد های تجاری و سیاسی، مداخله در جنگ های ایران و روس و... اشاره کرد که تمام این اقدامات با توجه به ناآگاهی سیاسی فتحعلی شاه به ضرر ایران تمام شد. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی تالش شده است به سوالاتی از جمله اهداف بریتانیا از برقراری ارتباط با ایران چه بود؟ دلیل اهمیت ایران برای کشورهای اروپایی چه بود؟ بررسی و پاسخ داده شود.

کلیدواژه ها:

کمپانی هند شرقی ، فتحعلی شاه ، افغانستان ، مستعمره