واکاوی ماهیت عقد صلح در فقه و حقوق

یکی از عناوینی که در تاریخ بشریت و همچنین صدر اسلام و دوران معاصر برای اشاره به مباحثی از فقه اسلامی با رویکرد شرعی و اجتماعی بکار رفته و می رود عقد صلح است و از آنجایی که باب صلح در علم فقه عهده دار حیات اجتماعی – اسلامی در ابعاد متنوع آن است یا به تعبیر دیگر نظام شایسته نوع انسانی در اجتماع دارای گرایش ها و خواسته های گوناگون و اختلاف نظرهای متفاوت می باشد و به طبع آن برای انسان ها در نظام اجتماعی، درگیری و نزاع حاصل می گردد که برای رفع این منازعات برابر شرع و قانون و نقطه نظرات مذاهب خمسه و در راستای تبیین ماهیت و جایگاه صلح برای رفع منازعات افراد در اجتماع، با استفاده از نهادهای قانونی همانند شوراهای حل اختلاف و مشارکت های مردمی همچون معتمدان و ریش سفیدان و بزرگان قومی و محلی اقداماتی برمبنای شرع و قانون و عقل برای رفع منازعات می نمایند که به نظر می رسد باتوجه به این مهم، امروزه شوراهای حل اختلاف عالوه بر رسیدگی قانونی و قضایی خود به نزاع های موجود، با نگاه به ابعاد شرعی و قانونی صلح و تبیین دیدگاه های مذاهب خمسه می توانند برای اهمیت جایگاه صلح در رفع نزاع های بین متخاصمین نقش آفرینی کنند و این صلح ابعاد مختلفی از زندگی اجتماعی انسان را در برمی گیرد که یکی از این ابعاد؛ بعد قضایی آن است که بخشی از حقوق اجتماعی افراد با حق و حقوق و خواسته های انسانی پیوندی تنگاتنگ دارد و براین اساس شریعت اسلام برای حفظ روح اجتماع و ایجاد اخوت و همزیستی مسلامت آمیز در بین مردم به مسئله صلح و سازش در رفع نزاع اهمیت فراوان داده است و در بنای زندگی بشری آن را بسیار ارج نهاده و آیات و روایات در این خصوص بیان نموده و برهمین اصل مشاهده می شود که برای رفع نزاع و اختلافات، اسلام صلح را یک اصل اولیه دانسته و مبنای آن کتاب، سنت، اجماع و عقل است و بنابراین در باب صلح در فقه اسلامی مسائل و پرسمان هایی که رویکرد شرعی و قانونی دارد و موضوع آن تبیین ماهیت و جایگاه و احکام صلح در رفع منازعات و اینکه آیا صلح یک قرارداد مستقل است یا تابع قرارداد مورد نزاع می باشد و مسائل مربوط به آن از قبیل تعریف، نقش و جایگاه صلح، قوانین مرتبط با آن، نقطه نظرات شرع مقدس و فقهای اسلامی، ایجاد صلح عادالنه و فرهنگ سازی صلح و سازش در اجتماع است که مورد واکاوی و پژوهش قرار می گیرد.

کلیدواژه ها:

صلح ، سازش ، منازعه ، فقه ، حقوق خصوصی