جایگاه اخلاق در الزامات خارج از قرارداد در حقوق ایران با تاکید بر رویه قضایی

مسئولیت مدنی به عنوان یکی از ارکان اصلی حقوق، نقش مهمی در تنظیم روابط اجتماعی و جبران خسارات ایفا می کند. این پژوهش با هدف بررسی ابعاد مختلف مسئولیت مدنی در نظام حقوقی ایران، به تحلیل مفاهیم کلیدی مانند غصب، اتالف، تصدیق، ایفای ناروا و استیفاء غیرمجاز پرداخته است. نتایج نشان می دهد که در حقوق ایران، مفهوم مسئولیت مدنی به طور کامل و شفاف تعریف نشده است و قوانین موجود همچون قانون مدنی و قانون مسئولیت مدنی ۱۳۳۹ بیشتر بر مصادیق خاص متمرکز هستند تا ارائه یک تعریف جامع. همچنین، در فقه امامیه، استفاده از اصطلاح "ضمان" به جای "مسئولیت مدنی" تفاوت هایی در فهم و تفسیر این مفهوم ایجاد کرده است. یافته ها حاکی از آن است که در موارد خاص مانند فعالیت های خطرناک یا تصرفات غیرمجاز، استفاده از مسئولیت محض، در کنار مسئولیت مبتنی بر تقصیر، می تواند توازنی میان عدالت اجتماعی و حقوق فردی برقرار کند. همچنین، تاکید بر اصول اخلاقی در تفسیر قوانین، به ویژه در حوزه قانونی، نشاندهنده نقش محوری اخلاق در نظام حقوقی ایران است. بررسی رویه قضایی نیز نشان می دهد که دادگاه ها با استناد به قوانین و اصول حقوقی، در برخی موارد از عرف و ملاحظات اخلاقی برای اتخاذ تصمیمات عادلانه بهره می برند. این تحقیق نشان می دهد که توجه به ترکیب اصول حقوقی و اخلاقی می تواند به تقویت عدالت اجتماعی و رفع ابهامات موجود در مسئولیت مدنی کمک کند. اطلاعات این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای، منابع حقوقی و تحلیل وب سایت ها گردآوری شده و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی برای بررسی قوانین، نظریات و رویه های قضایی به کار رفته است.

کلیدواژه ها:

اخلاق ، الزامات خارج از قرارداد ، حقوق ایران ، رویه قضایی