مطالعه تاثیر هواویزها بر ویژگی های ابر و توفان های تندری در مناطق غرب و جنوب غرب ایران

هواویزها ذرات جامد یا مایع معلق در جو هستند که از منابع طبیعی و انسان زاد انتشار می یابند و با جذب و پراکندگی تابش­های طول موج کوتاه خورشیدی و طول موج بلند زمینی به­طور مستقیم بر توازن تابشی جو اثر می گذارند. از آنجائی­که هواویزها نقش عمده­ای در هسته­زایی قطرک­های ابر و بلورهای یخ به­صورت ناهمگن دارند، به­طور غیرمستقیم بر فرایندهای خردفیزیکی ابر نیز تاثیر می­گذارند. پیچیدگی سازوکار مربوطه موجب شده تا بررسی آ­نها در خلال توفان­های تندری از اهمیت بیشتری برخوردار شود. در مطالعه حاضر، اثر هواویزها بر ویژگی­های ابر در مناطق غرب و جنوب غرب ایران در طی رخدادهای توفان­تندری سال­های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴ بررسی شده است. در این راستا، داده­های اندازه­گیری­شده کسر ابر، ضخامت نوری ابر یخی، فشار و دمای قله ابر و عمق نوری هواویزها (AOD) از سنجنده MODIS برای دو منطقه متفاوت اقلیمی R۱ و R۲ برای بازه مطالعاتی ۱۵ ساله استخراج شد. از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۳ از داده­های ماهواره Terra و از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ از داده­های ماهواره Aqua استفاده شده است. منطقه R۱ به­دلیل موقعیت جغرافیایی آن و نزدیکی به بیابان­های کشورهای همسایه تحت تاثیر توفان­های گردوخاک قرار می­گیرد. منطقه R۲ ساحلی بوده و بیابان­های کشورهای حاشیه خلیج فارس و نیز تراکم کشتی­ها سبب ایجاد منابع گوناکون هواویز در این منطقه می شود. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که افزایش هواویزها، کسر ابر را در هر دو منطقه افزایش می دهند (با ضرایب همبستگی به­ترتیب برابر ۳۵/۰ و ۳۹/۰)، اما بسته به نوع هواویزها، اثرات متفاوتی بر ضخامت نوری ابر یخی و ارتفاع قله ابر دارند. همبستگی مثبت (۵۴/۰) بین AOD و ضخامت نوری ابر یخی در منطقه R۱ و همبستگی منفی (۲۵/۰-) بین AOD و ضخامت نوری ابر یخی در R۲ وجود دارد. همچنین، بین AOD و ارتفاع قله ابر در هر دو منطقه به­ترتیب همبستگی مثبت ۵۴/۰ و ۳۲/۰ به­دست آمد

کلیدواژه ها:

هواویزها ، AOD ، ویژگی های ابر ، MODIS