مبنایابی تمتع حمل از حقوق مدنی و ضوابط آن

مطابق حقوق ایران، جنین از اهلیت تمتع متزلزلی نسبت به حقوق مدنی برخوردار است که این اهلیت متزلزل به محض زنده متولدشدن مستقر می شود. در خصوص محدوده شمول تمتع حمل بر حقوق مدنی، قانون مدنی در ماده ۹۵۷ به صورت مطلق از عبارت «حمل از حقوق مدنی متمتع می گردد» استفاده کرده است. بسیاری از تفاسیری که در راستای تبیین این ماده و چه بسا پیشنهاد اصلاح آن صورت گرفته، ناقص بوده و به خاطر عدم مطالعه کافی مبانی مالکیت، به حقیقت این مسئله نرسیده اند. این مقاله که با روشی تحلیلی-توصیفی از منابع فقهی و حقوقی بهره گرفته، به پاسخ این سوال می پردازد که حمل در چه گستره ای و تحت چه ضوابطی از حقوق مدنی متمتع می شود. برخی با استناد به اطلاقات ادله، تمتع حمل از همه عقود آن هم بدون اناطه به زنده متولدشدن را برگزیده اند که در این نظریه، ضوابط برداشت حکم از اطلاق دلیل رعایت نشده است. با تبیین قرینیت ارتکاز عقلا در تمتعات حمل، نظر برگزیده این نوشتار، تمتع حمل از عناوین مسامحی و غیرمعاوضی به صورت متزلزل و مراعی به زنده متولدشدن بدون تاثیر حلول روح در جنین است. برای دستیابی به این نتیجه که تفسیری موید ماده ۹۵۷ق.م ایران است، ادله مربوط در متن مقاله گنجانده و نقد و بررسی شده است.

کلیدواژه ها:

حمل ، اهلیت تمتع ، عقود مسامحی ، وصیت ، وقف