هویت جنسیتی کودکان در خانواده های تهرانی: پژوهشی در انسان شناسی روان شناختی

پژوهش حاضر سعی دارد الگوهای فرهنگی و جنسیتی که از طریق ژست­ های کلامی و غیرکلامی به کودکان منتقل می ­شود و هویت جنسیتی آنان را شکل می دهد، مورد مطالعه قرار دهد. رویکرد نظری آن مبتنی بر آراء هربرت مید با تاکید بر مفاهیم ذهن، خود و جامعه است. روش این پژوهش مجموعه ­ای از داده­ه ای انسان­شناختی اعم از مردم­نگاری، مصاحبه و مشاهده مشارکتی است. در مجموع شش میدان پژوهش با روش نمونه ­گیری هدفمند از خانواده­ های منطقه یک تهران انتخاب شدند و با استفاده از روش­های کیفی اعم از مشاهده و مصاحبه مورد مطالعه قرار گرفتند. روش تحلیل داده­ های مربوط به مصاحبه، مبتنی بر تحلیل موضوعی است. نتایج پژوهش نشان می­ دهد والدین یا مراقبین نزدیک به دلیل تآثر از آموزه ­های فرهنگی، ارزش­های جنسیتی به خصوصی را به کودکان منتقل می ­کنند که هویت جنسیتی کودک را می­ سازد و تعاملات او با دیگری به عنوان دختر یا پسر شکل می ­دهد. همچنین یافته­ های میدان حاصل از کنش­های متقابل والدین و اطرافیان نزدیک با کودکان و تآثیرگذاری آن در ابعاد متفاوت هویت جنسیتی کودکان بود. این ابعاد در پنح حوزه طبقه­ بندی جنسیتی، فشار جنسیتی، محرومیت جنسیتی و پیش­داوری بین ­گروهی جنسیتی قرار می ­گیرد که هریک از این طبقه ­بندی­ها به طرح­واره جنسیتی کودک منجر می ­شود. طرح­واره جنسیتی به مجموعه­ ای از الگوها و قوانینی مربوط می ­شود که تعامل کودک با دنیای بیرون و درون او را شکل می­ دهد. این امر به این معنا است که کودک مبتنی بر طرح­واره جنسیتی خود در حضور محرک و با فرایند­های ذهنی که به صورت واسطه ­ای عمل می ­کنند، رفتار متناسب با جنسیت خود را اتخاذ می­کند.

کلیدواژه ها:

انسان شناسی روان شناختی ، مکتب کنش متقابل نمادین ، هویت جنسیتی ، طرحواره جنسیتی ، زمان بندی اجتماعی