شناسایی و سنجش پیامدهای مهاجرت معکوس بر مسکن روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان ماسال)

امروزه بازگشت شهرنشینان به روستاها، تحت عنوان مهاجرت معکوس یا شهر گریزی با شدت و آهنگ رشد سریع تری نسبت به گذشته بوده که قطعا اثراتی را بر روستاها دارد. یکی از مهمترین آنها، تغییرات مسکن روستایی می­باشد. هدف اصلی تحقیق، شناسایی و سنجش پیامدهای مهاجرت معکوس بر مسکن روستایی با مطالعه موردی روستاهای بخش مرکزی شهرستان ماسال است. پژوهش به روش آمیخته (کیفی-کمی) با هدف کاربردی و روش ترکیبی (اکتشافی و تجربی) انجام شده است، ابتدا عوامل اولیه استخراج شده از مطالعه کتابخانه­ای به همراه عوامل احصاء شده از ۲۰ مصاحبه­ ساختاریافته؛ توسط۱۰کارشناس مورد تحلیل محتوایی (CVR) قرار گرفته و نهایتا عوامل نهایی در قالب پرسشنامه توسط نمونه آماری ارزیابی شده است. در حالت کلی، جامعه آماری این تحقیق را روستاهای بخش مرکزی شهرستان ماسال تشکیل می­دهد که به روش ترکیبی تعداد ۶ روستا به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب شدند. در حالت اخص ، جامعه آماری این پژوهش به دو بخش کیفی و کمی تقسیم بندی می شود. در بخش کیفی (مصاحبه)، متخصصین و خبرگان به روش انتخابی و در ادامه به روش گلوله برفی تعیین و به صورت هدفمند مورد پرسشگری قرار گرفتند (۲۰ کارشناس) و در بخش کمی (پرسشنامه)، جامعه آماری تحقیق ساکنان روستایی بودند که با استفاده از فرمول کوکران تعیین حجم شده (۳۵۲ نفر از ساکن روستاهای مورد مطالعه) و به روش تصادفی طبقه­بندی شده (متناسب با جمعیت هر روستا) نمونه­برداری شدند. با توجه به آمیخته بودن پژوهش، تجزیه وتحلیل داده ها در دو مرحله صورت پذیرفت. در مرحله نخست تجزیه وتحلیل مصاحبه ها با استفاده از نرم افزار MAXQDA انجام شد. در مرحله دوم، برای تحلیل روایی پرسشنامه  و نهایی کردن اثرات شناسایی شده، از روش تحلیل محتوایی CVR، جهت سنجش پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کورنباخ و جهت سنجش اثرات مهاجرت از روش ساختاری حداقل مربعات جزئی (PLS) استفاده شد. در همین خصوص نتایج تحقیق بیانگر این امر است که بیش از نیمی از گویه­های احصاء شده (۲۳ از ۴۵) به تغییرات کالبدی مسکن روستایی اشاره دارد اما به لحاظ تکرار شاخص­ها از نظر مصاحبه­شوندگان، شاهد پراکندگی در تمامی ابعاد می باشد . با این وجود گویه­ها و تکرار آنها نشان از مثبت بودن نقش مهاجرت در تغییر مسکن روستایی است. بگونه­ای که از بین ۴۵ گویه احصاء شده (اثرات مهاجرت بر مسکن روستایی)، ۲۵ گویه با مجموع ۱۰۰ مرتبه تکرار، جزو اثرات مثبت مهاجرت معکوس بر مسکن روستایی و در مقابل ۲۰ گویه با مجموع ۶۷ مرتبه تکرار، جزو اثرات منفی مهاجرت بر مسکن روستایی می­باشند. همچنین نتایج ارزیابی پرسشنامه­ها حاکی از تاثیرگذاری مهاجرت به مسکن روستایی است بگونه­ای که حدود ۶۸ درصد نمونه آماری تحقیق (روستائیان)، تایید کردند که مهاجرت باعث تغییر در مسکن روستایی شده است و ۱۴ شاخص بررسی شده ، روی هم رفته ۷۹۳/۰ از اثرات مهاجرت بر مسکن روستایی را تبیین می­کنند.

کلیدواژه ها:

Reverse Migration ، Rural Housing ، Partial Least Squares Structural Model ، Villages of Masal City. ، مهاجرت معکوس ، مسکن روستایی ، مدل ساختاری حداقل مربعات جزئی ، روستاهای شهرستان ماسال.