پهنه بندی خطر سیل با استفاده از رویکرد تصمیم گیری چندمعیاره (مطالعه موردی: حوزه آبخیز ترک آباد اردکان)

سیل هر ساله منجر به خسارات جانی و مالی فراوانی در سطح جهان و ایران می شود. از طرفی مقدار کم بارش، ریزش فصلی و پراکندگی نامنظم آن ضرورت هر چه بیش تر مدیریت سیل را در کشور آشکارتر می سازد. لذا تحقیق حاضر با هدف پهنه بندی خطر وقوع سیل در حوزه آبخیز ترک آباد اردکان صورت گرفت. بدین منظور ابتدا اقدام به انتخاب شاخص های مهم در پهنه بندی خطر سیل در حوضه شد. شاخص های کاربری اراضی، زمین شناسی، فاصله از آبراهه، درصد شیب، ارتفاع، انحنای زمین، تراکم پوشش گیاهی، گروه های هیدرولوژی خاک و ضریب CN انتخاب شد. سپس با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره AHP اقدام به تهیه ساختار سلسله مراتبی و پرسشنامه برای مقایسه زوجی شاخص ها شد و با استفاده از نظرات خبرگان و کارشناسان اهمیت شاخص ها استخراج شد. برای همپوشانی معیارها و زیرمعیارها ابتدا نقشه عضویت فازی زیرمعیارها محاسبه و در وزن های به دست آمده، ضرب شد. سپس با استفاده از عملگر فازی گاما لایه ها با یکدیگر ترکیب شده و نقشه نهایی پهنه بندی خطر سیل حاصل شد. نتایج نشان داد که از بین ۹ معیار در نظر گرفته شده در این حوزه، معیارهای شیب، تراکم پوشش گیاهی و فاصله از آبراهه و ارتفاع با وزن های ۰/۲۱، ۰/۱۹، ۰/۱۶ و ۰/۱۴ بیش ترین اهمیت را به خود اختصاص داده اند. هم چنین معیارهای زمین شناسی، گروه هیدرولوژیکی خاک و ضریب CN با وزن های ۰/۰۳، ۰/۰۵ و ۰/۰۶دارای کمترین اهمیت در پهنه بندی خطر سیل منطقه می باشند. نتایج پهنه بندی خطر سیل نشان داد که ۶/۹۸ درصد از حوضه در کلاس خطر خیلی کم، ۱۷/۵۳ درصد در خطر کم، ۲۵/۰۲ در کلاس خطر متوسط و بیش از ۵۰ درصد حوضه در کلاس خطر سیل زیاد و خیلی زیاد قرار دارند. این موضوع نشان می دهد، حوزه آبخیز ترک آباد نیاز به توجه در خصوص خطر سیل داشته و هرگونه توسعه در این حوضه با لحاظ وضعیت سیل آن بایستی انجام شود.

کلیدواژه ها:

پهنه بندی ، سیل ، شیب ، نفوذپذیری ، سلسله مراتبی ، فازی