صلح آبی کلید سناریو همه برنده ایران، پاکستان و افغانستان

بدون شک آب موضوع محوری در قرن بیست و یکم هست و خواهد بود. در این چارچوب نه تنها بهداشت عمومی و اقتصاد بلکه صلح جهانی نیز می تواند مورد تهدید قرار گیرید. صلح می تواند گرانبهاترین متاع محسوب شود. برای مثال اگر جنگ ایران و عراق روی نداده بود، تولید ناخالص ملی ایران می توانست ۱۰ برابر شرایط فعلی باشد. رقابت بر سر منابع آبی محدود و رو به کاهش می تواند موجب تخاصمات داخلی و بین المللی شود. حدود ۴۰ درصد جمعیت جهان وابسته به منابع آب رودخانه های مرزی هستند. بنابراین کشورهایی که آبهای مشترک دارند باید همکاری های همه برنده ای را طرح ریزی کنند. شاخص صلح آبی برای ارزیابی همکاری های میان کشورهای تعریف شده اند. معیارهای ارزیابی شاخص صلح آبی عبارتند از: ۱. سیاست ها و چارچوب های قانونی ۲. تنظیمات سازمانی و مشارکت ها ۳. ابزارهای مدیریت منابع آب ۴. زیرساختارها و سرمایه گذاری ۵. بسترهای همکاری (درون حوضه ها) در مطالعات پایلوت حوضه دجله و فرات با فاصله، کمترین امتیاز در میان ۵ حوضه را به خود اختصاص داده است و امتیاز ایران هم چشمگیر نیست. در حوضه های شرقی هم به دنبال آبگیری سد کمالخان قطع آب هیرمند به پایین دست، پتانسیل بروز جنگ وجود داشت. بنابراین با توجه به نقاط قوت و پتانسیل های سه کشور ایران، پاکستان و افغانستان بنظر میرسد بستر مشارکت های همه برنده و تقویت صلح آبی در این منطقه وجود دارد. در سال ۱۳۹۱ پس از بازدید از سدهای تاربال و منگال پاکستان و با توجه به آورد ۲۴۰ میلیارد مترمکعبی رودخانه سند، راهبرد برنامه ریزی پروژه های مشترک برقابی ایران – پاکستان – افغانستان پیشنهاد گردید که متاسفانه مورد توجه قرار نگرفت. در این مقاله زمینه های این مشارکت های برنده – برنده این سه کشور ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

صلح آبی ، ایران ، پاکستان ، رودخانه سند ، افغانستان ، هیرمند ، سیستان ، هامونها