رویکرد هیدروپلیتیک خودسامان در احیای تالاب هامون

بر طبق پایگاه داده درگیری های آبی از ۲۵۰۰ سال قبل از میالد تا سال ۲۰۲۳، ۱۶۳۴ مناقشه آبی شناسایی شده است که ۵۴۳ درگیری پس از سال ۲۰۲۰ بوده که حاکی از تشدید نزاع بر سر منابع آبی مشترک بوده است، در مطالعاتی که در تالش برای کشف ارتباط بین محرک ها و موقعیت های هیدروپلیتیکی یکی در حال انجام می باشد، نیز پیشرفت زیادی حاصل شده است. از همین رو در این مطالعه، مفهوم مکانیسم سیستمی هیدروپلیتیکی خودسامان در حوضه رودخانه فرامرزی هیرمند به کار گرفته شده است و سازوکارهای هیدروپلیتیکی خودسامان جهت احیای تالاب هامون با تکیه بر اصول پویایی سیستم ها استخراج و با مطالعات مشابه تطبیق داده شده است. نتایج تطبیقی حاکی از آن است که با توجه به جایگاه تالاب هامون در مکانیزم خودسامان هیدروپلیتیک حوضه هیرمند، هرگونه برنامه پایدار برای احیای آن، نیازمند شناسایی و مداخله در حلقه های کلیدی این مکانیزم است. بر این اساس، احیای و حفاظت از تالاب هامون به عنوان یک اکوسیستم فرامرزی، مستلزم آن است که مکانیزم خودسامان با نقطه تعادل مهار آب در کشور افغانستان به یک مکانیزم خودسامان مطلوب با نقطه تعادل احیای تالاب هامون و منافع مشترک بین دو کشور تبدیل شود.

کلیدواژه ها:

پویایی سیستم ها(System Dynamics) ، تالاب هامون ، هیدروپلیتیک خودسامان(Hydropolitical Self-Organization Theory)