بررسی حوزههای موضوعی مقالات مرور نظام مند و فراتحلیل ایران در حوزه علوم پزشکی و شاخصهای علم سنجی منابع انتشار آنها مبتنی بر اسکوپوس

در پارادایم پزشکی مبتنی بر شواهد، مقالات مرور نظام مند و فراتحلیل از جایگاه ویژه ای در تصمیم سازی ها برخوردارند. با توجه به رشد روزافزون بهره گیری از پزشکی مبتنی بر شواهد، آگاهی از ویژگی های این مقالات که در راس هرم سطوح شواهد قرار دارند با اهمیت است. هدف پژوهش حاضر تعیین حوزه های موضوعی مقالات مرور نظام مند و فراتحلیل ایران در حوزه علوم پزشکی، نمایه شده در اسکوپوس، بر اساس رده بندی NLM و شاخص های علم سنجی منابع انتشار آن ها در سال ۲۰۲۱ است. مواد و روش ها: این پژوهش از نوع کاربردی - توصیفی است و با روش های علم سنجی و تحلیل محتوای کیفی انجام و از رده بندی NLM برای طبقه بندی موضوعی مقالات استفاده شد. جامعه مورد بررسی در این پژوهش ۲۲۳۷ مقاله مرور نظام مند و فراتحلیل حوزه علوم پزشکی ایران است که در سال ۲۰۲۱ در اسکوپوس منتشر شده اند که با استفاده از یک فرمول جستجو مشخص با کلیدواژه های systematic review و Meta-analysis و محدود کردن نتایج جستجو به کشور و سال مورد بررسی در اسکوپوس بازیابی شدند. جهت تعیین شاخص های علم سنجی منابع انتشار این مقالات، شاخص SJR از سایمگو و شاخص CiteScore از اسکوپوس استخراج شدند. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با کمک نرم افزارهای اکسل، SPSS و روش های آمار توصیفی انجام شد. یافته ها: بیشترین فراوانی مقالات و منابع انتشار آن ها به رده QU حوزه موضوعی 'بیوشیمی، ژنتیک و زیست شناسی سلول' اختصاص یافت. بیشترین میانگین شاخص های SJR (۰.۹۲) و CiteScore (۵۰.۱۴) به رده WV (گوش و حلق و بینی) تعلق داشت. به طور کلی بیشتر مجلات دارای مقادیر SJR و Citescore پایینی بودند؛ مجله هندی Journal of Education and Health Promotion (۳۵ مقاله) بیشترین تعداد مقالات را منتشر کرد. بیشترین فراوانی کشور متبوع ناشران منابع انتشار متعلق به انگلستان با ۲۷۷ (مجله ۲۸) درصد و ۶۲۵ (مقاله ۳۹.۲۷) درصد بوده است. مجله The Lancet انگلستان بیشترین مقدار شاخص های SJR (۶۵۲.۱۵) و Citescore (۳.۱۱۵) را به خود اختصاص داد. بیشترین سهم نویسنده مسئول ۳۳.۸۵ (درصد) و اول ۳۴.۹۰ درصد) مقالات به ایران تعلق داشت. بحث و نتیجه گیری: مطابق رده های NLM مقالات مورد بررسی ذیل ۳۵ رده قرار گرفتند که بیشترین مقالات در ذیل رده QU مربوط به حوزه بیوشیمی، ژنتیک و زیست شناسی سلول قرار گرفت. یافته های پژوهش حاضر دید روشنی نسبت به نقشه موضوعی مقالات مورد بررسی ارائه داد اما با توجه به کاربرد این مقالات در تصمیم سازی های مبتنی بر شواهد، الزم است بررسی هایی به منظور آگاهی از همراستایی توزیع موضوعی این مقالات با الگوی نیاز مبتنی بر شواهد تصمیم سازان حوزه های ذی ربط صورت گیرد.

کلیدواژه ها:

مرور نظام مند ، فراتحلیل ، ایران ، NLM ، علم سنجی ، اسکوپوس