مطالعه و تبیین شاخص های سلامت روان در دانش آموزان و بررسی آن از آینه کتب درسی

در طول سالیان گذشته، مشکلات سلامت روان در میان کودکان و نوجوانان در سراسر جهان رو به افزایش بوده است و به یکی از علل اصلی ناتوانی تبدیل شده است. به دلیل نبود آموزش صحیح و عدم آگاهی کافی در زمینه سلامت روان، ارتقای سلامت روان در جمعیت دانش آموزی، امری ضروری به نظر می رسد که قسمت عمده این وظیفه بر عهده نظام آموزشی و به تبع آن محتوای کتب درسی است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف مطالعه و تبیین شاخص های سلامت روان در دانش آموزان و بررسی این شاخص ها در محتوای کتب درسی بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و بر اساس ماهیت و شیوه گردآوری داده ها، ترکیبی از نوع تحلیل مضمون و تحلیل محتوا کمی بود. جامعه پژوهش حاضر با نظر اساتید و متخصصان و با توجه به هدف پژوهش، محتوای برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی آموزش و پرورش ایران در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ بود که مجموعه این محتواها ۴ جلد کتاب درسی را شامل می شد. از آنجا که ضرورت بررسی تمامی محتواها وجود داشت، نمونه گیری انجام نشد و کل جامعه مورد مطالعه قرار گرفت. ابزار پژوهش چک لیستی بود که بر مبنای ۸ شاخص اصلی سلامت روان در بخش تحلیل محتوای قیاسی استخراج شده بود و محتوای کتاب های مطالعات در بخش های متن، تصویر و تمرین ها مورد تحلیل قرار داده شد. نتایج حاصل از تحلیل محتوای قیاسی نشان داد که شاخص های سلامت روان دارای ۸ شاخص اصلی (پذیرش خود، ارتباط مثبت با محیط، کیفیت زندگی، احساس مثبت، بهره وری، سلامت هیجانی، مدیریت ذهنی، و استقلال و تسلط) است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل محتوای کمی نشان داد که در کتب مطالعات اجتماعی چه از لحاظ فراوانی و چه از لحاظ توازن میان شاخص های سلامت روان عملکرد ضعیفی وجود دارد و به شاخص های پذیرش خود، بهره وری و مدیریت ذهنی توجه بسیارنامطلوب، به شاخص های کیفیت زندگی، احساس مثبت و استقلال و تسلط نگاهی متوسط شده است که در این راستا اصلاح و بازبینی در کتب درسی به شده احساس می شود.

کلیدواژه ها:

سلامت روان ، دانش آموزان ، تحلیل محتوای قیاسی ، تحلیل محتوا کمی