چوب فدرالیسم و تکاپوی غوغاسالاران

طرح موضوع واگذاری اختیارات بیشتر به استانداران در جلسه شورای اداری پنجم دی ماه ۱۴۰۳ از سوی معاون اول رئیس جمهور و سپس تاکید بر موضوع از سوی رئیس جمهور، رئیس مجلس و برخی مقامات دیگر کشوری در زمره اتفاقات مهم و پر سر و صدای ماه­های اخیر بود. با وجود اینکه در صحبت­های مقامات مذکور نامی از فدرالیسم به میان نیامد، لیکن گروهی از فعالان سیاسی، اساتید دانشگاه، روزنامه­نگاران و صاحب­نظران این گفته را به فدرالیسم تاویل کرده و به اظهار نظر پیرامون موضوع پرداختند.       با صرف نظر از جدی بودن یا نبودن و قابلیت اجرائی داشتن یا نداشتن طرح؛ گروهی این رویکرد را مثبت ارزیابی کرده و بر تناسب آن با ساختار جغرافیای انسانی ایران تاکید کرده و آن را راه حلی برای گریز از ناکارآمدی نظام اداری سنگین و فاقد انعطاف ایران دانستند. گروهی دیگر نیز با تندی و عصبیت خاصی به این طرح تاختند و طراحان آن را به جهل، بی­سوادی، مسئولیت­نشناسی و بی­توجهی به شرایط خاص ایران متهم کردند. مخالفین طرح عمدتا در زمره پیروان تندرو پان­فارسیسم قرار داشتند و به روال همیشه به این موضوع نیز از دریچه منافع و هزمونی قوم پارس و در کنار آن ترکی­ستیزی نگریستند.       با وجود اینکه طرح پیشنهادی مذکور شامل همه ایالات می­شد، لکن انگشت اتهام و حمله آنها عمدتا به سمت آذربایجان و ترک ایرانی نشانه رفت و منتقدان به سبک ادبیات صد سال اخیر پان­فارسیست­های ایرانی تمرکززدایی یا فدرالیسم را به عنوان عاملی برای تقویت واگرایی و فرصت دادن به نیروهای گریز از مرکز تفسیر کردند. موضوع این نوشتار بررسی، تحلیل و پاسخ­گویی به اظهارات مخالفان تمرکززدایی، یا اعطای اختیارات اجرائی بیشتر به استان­ها می­باشد. اظهارات مورد اشاره مخالفان در دو نشریه «مانتره» ارگان کانون ایران­شناسی دانشگاه تهران و هفته­نامه «تجارت فردا» درج گشته­است.

کلیدواژه ها:

فدرالیسم ، تمرکزگرایی ، تمرکززدایی ، ایران ، اقوام ، ترک ، تجزیه