واکاوی مسئله توسعه سیاسی در ایران از منظر جریان روشنفکری دینی

پس از ورود اندیشه های مدرن و تمدن جدید غربی به ایران، عده ای از روشنفکران به دنبال ایجاد مبانی ملی مدرن به بهای دین زدایی از اندیشه ایرانی بودند. اما گروه دیگری تحت عنوان روشنفکران دینی به دنبال ارائه الگوهایی جدید از دین و مدرنیته بودند تا بتوانند پیوندی میان آن دو برقرار سازند. این گروه به دنبال عرضه تفسیری جدید از دین و در واقع به دنبال اسلام مدرن بودند؛ اسلامی که بتواند در عصر مدرن، جامعه ایران را به پیش ببرد و باعث توسعه سیاسی ایران گردد. این دسته از روشنفکران پروژه پروتستانیسم اسلامی را رهبری می نمودند. این گروه به ایدئولوژی اسلام سیاسی روی آورده و هدف آنان احیای اسلام به عنوان یک نظام اجتماعی و سیاسی در مقابل نظام لیبرال غربی بود. این قشر از روشنفکران در پی تفسیری سیاسی و نوگرایانه از اسلام و برقراری نظام اجتماعی اسلام بودند. دکتر علی شریعتی و عبدالکریم سروش دو تن از نمایندگان روشنفکری ایران هستند که با وجود تضادهایی در برخی دیدگاه ها، معتقد بودند جهت دستیابی به توسعه سیاسی به بنیانی دینی نیاز است. در این پژوهش سوال مطرح این است که روشنفکران دینی چه دیدگاهی نسبت به توسعه سیاسی ایران داشتند؟ در پاسخ به سوال فوق این فرضیه مطرح گردید که روشنفکران دینی با توجه به نقش حیاتی دین در فرهنگ کشورمان به رهبری پروژه پروتستانیسم اسلامی پرداختند و به دنبال ارائه الگوهایی جدید از دین و مدرنیته و پیوند میان این دو جهت دستیابی به توسعه سیاسی برآمدند. در این مقاله از نظریه توسعه سیاسی و روش تبیینی برای رسیدن به توسعه سیاسی از طریق پیوند میان دین و مدرنیته استفاده شده و هدف پژوهش نشان دادن نقش کلیدی دین و ایدئولوژی در فرآیند مدرنیت و توسعه سیاسی ایران می باشد.

کلیدواژه ها:

روشنفکران دینی ، مدرنیته ، دین ، توسعه سیاسی ، ایدئولوژی