تاثیر یادگیری تلفیقی بر حضور شناختی و تدریس دانش آموزان دوره ابتدایی در درس علوم

پیشینه و اهداف: پس از همه گیری کرونا، نظام­های آموزشی به اجبار به سمت آموزش و یادگیری برخط حرکت کردند. آموزش برخط با وجود مزایایی که داشت نتوانست بر برخی چالش­های خود از جمله حس حضور یادگیرندگان غلبه کند؛ از این رو اهمیت بهره­گیری از رویکرد یادگیری تلفیقی برای نظام­های آموزشی جهان به خصوص نظام تعلیم وتربیت کشور ما به وضوح روشن شد. یادگیری تلفیقی که با ادغام یادگیری برخط و حضوری بر چالش­های یادگیری برخط و یادگیری چهره به چهره غلبه می­کند و مزایایی همچون افزایش انعطاف­پذیری، افزایش اثربخشی هزینه­ها و صرفه­جویی در زمان را به دنبال دارد، توجه معلمان و یادگیرندگان را به خود جلب کرده است. با این حال، یک چالش اساسی که رو به روی معلمان قرار دارد، طراحی، اجرا و ارزشیابی یک یادگیری تلفیقی به منظور دست­یابی به یادگیری و حضور سطح بالا است. در این راستا توجه به حضور شناختی و حضور تدریس که از عناصر چارچوب اجتماع کاوشگر هستند، حائز اهمیت است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر یادگیری تلفیقی بر میزان حضور شناختی و حضور تدریس دانش­آموزان دوره ابتدایی در درس علوم بود.  روش ها : روش پژوهش، نیمه ­آزمایشی از نوع پیش ­آزمون- پس­ آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش­ آموزان پایه پنجم ابتدایی در شهرستان شهریار بودند که در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ مشغول به تحصیل بودند. با استفاده از روش نمونه­گیری در دسترس ۶۰ دانش­آموز انتخاب شدند و به صورت تصادفی ۳۰ دانش آموز در گروه آزمایش و ۳۰ دانش­ آموز در گروه کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش شش جلسه را به صورت یادگیری تلفیقی و گروه کنترل شش جلسه را به صورت یادگیری چهره ­به ­چهره گذراندند. به منظور بررسی تغییرات قبل از مداخله، یک پیش آزمون بر روی هر دو گروه اجرا شد و پس از مداخله از هر دو گروه پس­آزمون به عمل آمد. ابزار جمع­آوری داده­ها در این پژوهش پرسش نامه حضور شناختی و حضور تدریس آرباق و همکاران (۲۰۰۸) بود. پایایی پرسش نامه­های حضور شناختی و حضور تدریس براساس آلفای کرونباخ به ترتیب مقدار ۹۱/۰ و ۸۳/۰ محاسبه شد. برای تجزیه وتحلیل داده­های پژوهش از روش­های آماری در دو سطح توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون تی همبسته و تحلیل کوواریانس چند متغیری) استفاده شد.یافته ها: براساس آزمون تی همبسته در متغیر حضور شناختی در دو گروه آزمایش و کنترل و در متغیر حضور تدریس تنها در گروه آزمایش بین مرحله پیش­آزمون و پس­آزمون اختلاف معنی­داری وجود داشت (۰۰۱/۰ ≥p). نتایج تحلیل کوورایانس نشان داد که تاثیر یادگیری تلفیقی بر حضور شناختی و حضور تدریس بیشتر از یادگیری چهره به چهره بوده است (۰۱/۰≥p).نتیجه گیری:  نتایج پژوهش نشان داد یادگیری تلفیقی و یادگیری چهره به چهره هر دو در افزایش حضور شناختی موثر هستند؛ اما تنها یادگیری تلفیقی بر حضور تدریس موثر است. یادگیری تلفیقی نسبت به یادگیری چهره به چهره تاثیر بیشتری بر میزان حضور شناختی و تدریس دارد. بنابراین یادگیری تلفیقی با ادغام یادگیری چهره به چهره و برخط دارای اثربخشی بیشتری در میزان حضور شناختی و تدریس بوده و می­تواند جایگزین مناسبی برای یادگیری کاملا حضوری در نظام آموزشی کشور ما باشد و پیشنهاد می­شود نظام تعلیم وتربیت از این رویکرد در آموزش رسمی استفاده کند.

کلیدواژه ها:

یادگیری تلفیقی ، حضور شناختی ، اجتماع کاوشگر ، حضور تدریس