اثربخشی آموزش فیزیک با رویکرد زمینه محور بر خودتنظیمی، خودکارآمدی و یادگیری دانش آموزان مقطع متوسطه اول در آموزش مجازی فیزیک

پیشینه و اهداف: همه گیری کووید - ۱۹ سیستم آموزشی را به طور قابل ملاحظه ای در سرتاسر جهان تحت تاثیر قرار داده بود که با تغییر ناگهانی آموزش مجازی و آموزش الکترونیکی همراه بوده است. با شیوع کرونا و تعطیلی مدارس، آموزش مجاری به یکی از چالش های هر سیستم آموزشی تبدیل شده بود. روشن است که اگر محتوای جدید فیزیک با همان روش های سنتی (مرسوم) آموزش داده شود و از شیوه های آموزشی نوین، متناسب با محتوای درسی، استفاده نشود، اهداف جدید برنامه درسی فیزیک محقق نخواهد شد. علم فیزیک با فراهم ساختن توانایی درک ارتباط بین آن چه مشاهده می شود و مفاهیم و قوانین حاکم بر جهان طبیعت، آن چنان وسعت ذهنی به همراه دارد که افراد را برای حضور در اجتماع، حل مشکلات و بحران های آینده به خوبی آماده می کند تا با به کار گیری روش علمی و برنامه ریزی دقیق مراحل موفقیت را به خوبی پشت سر گذارند. استفاده از روش های آموزشی فعال به ویژه روش زمینه محور نقش زیر بنایی در درک مفاهیم فیزیک دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش فیزیک با رویکرد زمینه محور بر یادگیری، خودتنظیمی و خودکارآمدی دانش آموزان در فضای آموزشی مجازی بود.روش ها: روش پژوهش حاضر، یک تحقیق نیمه آزمایشی از نوع طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کل دانش آموزان پایه هشتم مقطع متوسطه اول مدرسه انقلاب ناحیه ۲ مشهد در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰بود. با روش نمونه گیری در دسترس ۶۰ نفر دانش آموز دختر متوسطه اول پایه هشتم از مدرسه دولتی انقلاب انتخاب شد. این افراد به طور تصادفی در دو گروه ۳۰ نفرگروه آزمایش و ۳۰ نفرگروه کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش به مدت ۸ جلسه ۹۰ دقیقه ای تحت مداخله آموزش زمینه محور قرار گرفتند و گروه کنترل، آموزش سنتی را دریافت کردند. مبحث مورد پژوهش، الکتریسیته ساکن بود. به منظور جمع آوری داده ها از پرسش نامه استاندارد خودتنظیمی بوفارد و همکاران و پرسش نامه استاندارد خودکارآمدی شرر و همکاران استفاده شده است. در این پژوهش، برای ارزیابی یادگیری از سوالات محقق ساخته استفاده شد. برای تعیین پایایی ابزارها، از آزمون همتا استفاده شد. هر دو گروه قبل و بعد از مداخله، در فضای مجازی، با پرسش نامه های محقق ساخته  یادگیری، خودتنظیمی بوفارد و خودکارآمدی شرر مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج هر دو گروه با استفاده از تحلیل کوواریانس، انحراف معیار و رگرسیون مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت.یافته ها: نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد تفاوت بین پس آزمون دو گروه در متغیر خودکارآمدی (۰۰۱/۰ P=، ۸۶/۷۲= F)، یادگیری خودتنظیمی (۰۰۱/۰ P=، ۹۰/۸۰= F) در سطح ۰۱/۰ p< معنی دار است. پس می توان نتیجه گرفت که بین نمرات یادگیری خودتنظیمی و خودکارآمدی در گروه آزمایش و کنترل در پس آزمون تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین، نتایج نشان داد میانگین تعدیل شده نمرات فیزیک گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل بیشتر است، در نتیجه، آموزش فیزیک با رویکرد زمینه محور در افزایش یادگیری دانش آموزان مقطع متوسطه اول تاثیر دارد.نتیجه گیری: باتوجه به نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر، علی رغم محدودیت های آموزشی در فضای مجازی، می توان نتیجه گرفت که استفاده از رویکرد زمینه محور در آموزش فیزیک، تاثیر مثبتی بر خودکارآمدی، خودتنظیمی و یادگیری دانش آموزان مقطع متوسطه اول دارد. این روش با ایجاد فرصت های متنوع یادگیری، موجب افزایش دانش و درک گسترده تری از مباحث فیزیک الکتریسیته می شود. از آن جا که فیزیک دامنه گسترده ای از موضوعات را در بر می گیرد که افراد را برای مشارکت در جامعه، حل مشکلات و بحران های آینده آماده می کند، استفاده از روش های فعال و زمینه محور در کلاس های فیزیک می تواند یک سیستم آموزشی موثر و کاربردی ایجاد کند. پیشنهاد می شود که برای رسیدن به یک سیستم آموزشی پویا و خلاق، از روش های فعال و زمینه محور استفاده شود. این امر منجر به ایجاد تحول فکری و تغییرات اساسی در ساختار، روش ها، الگوها، ایده ها و نگرش ها خواهد شد.

کلیدواژه ها:

رویکرد زمینه محور ، خودکارآمدی ، الکتریسیته ساکن ، خودتنظیمی