فن تلاوت و حس قراء با توجه به مفهوم آیات قرآن کریم

در قرآن کریم، آیاتی پیرامون رابطه تلاوت با ازدیاد ایمان وجود دارد. آیه اصلی که مودب و قائمی به آن پرداخته اند، آیه ای است که در آن، یکی از اوصاف مومنان راستین، افزایش ایمان ایشان در برابر شنیدن تلاوت آیات الهی دانسته شده است. برای فهم بهتر مفاد آیه، لازم است که به آن در سیاق آیات قبل و بعد نگریسته شود. خدای متعال در آغاز سوره انفال، با بیان شرط ایمان برای عمل به سفارش های الهی، به تعریفی از مومنان پرداخته و می فرماید:«بسم الله الرحمن الرحیم یسئلونک عن الانفال قل الانفال لله والرسول فاتقوا الله واصلحوا ذات بینکم واطیعوا الله ورسوله ان کنتم مومنین * انما المومنون الذین اذا ذکر الله وجلت قلوبهم واذا تلیت علیهم آیاته زادتهم ایمانا وعلی ربهم یتوکلون * الذین یقیمون الصلاه و مما رزقناهم ینفقون * اولئک هم المومنون حقا لهم درجات عند ربهم ومغفره ورزق کریم» (انفال: ۴-۱)به نام خداوند رحمتگر مهربان؛ [ای پیامبر،] از تو درباره غنایم جنگی می پرسند. بگو: غنایم جنگی، اختصاص به خدا و فرستاده [او] دارد؛ پس، از خدا پروا دارید و با یکدیگر سازش نمایید؛ و اگر ایمان دارید، از خدا و پیامبرش اطاعت کنید. مومنان، همان کسانی اند که چون خدا یاد شود، دل هایشان بترسد و چون آیات او بر آنان خوانده شود، بر ایمانشان بیفزاید و بر پروردگار خود توکل می کنند. همانان که نماز را برپا می دارند و از آنچه به ایشان روزی داده ایم انفاق می کنند. آنان هستند که حقا مومنند؛ برای آنان، نزد پروردگارشان درجات و آمرزش و روزی نیکو خواهد بود.چنانچه ملاحظه می شود، در این آیه، سه دستور «رعایت تقوا، اصلاح ذات البین و اطاعت از خدا و رسول خدا»، به داشتن ایمان منوط شده است. به همین جهت و برای روشن شدن حدود ایمان و نشانه های اهالی ایمان، خدا در آیات بعد به وصف ایشان پرداخته و پنج صفت را بیان می کند: ترس باطنی نسبت به عظمت الهی، افزایش ایمان هنگام شنیدن آیات الهی، توکل بر خدا، برپا داشتن نماز و در نهایت، انفاق. اگر ترتیب این اوصاف پنج گانه را ملاک بگیریم، باید هر وصفی را متوقف بر وصف قبلی و پیامد آن بدانیم. ابتدا وصف «وجل» ذکر شده که ترس و هراسی است که در مقابل مشاهده عظمت پروردگار، زاده می شود. برخی مفسران و اهل لغت، «وجل» را باخوف و فزع مترادف دانسته اند. اینکه خوف و خشیت الهی، بر ازدیاد ایمان بر اثر استماع آیات الهی مقدم شده، بیانگر این نکته است که ابتدا باید فرد، با اختیار و آگاهی، ایمان را پذیرا شود؛ وانگهی در صورت داشتن قابلیت، پروردگار به او ایمان و هدایتی پاداشی نیز ارزانی می فرماید که در اینجا این هدیه، از طریق تلاوت صورت می گیرد.

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، تلاوت قرآن ، قرائت ، مفهوم آیات