راهکارهای کنترل و کاهش فرونشست زمین در پروژههای عمرانی شهری

فرونشست زمین بهعنوان یکی از چالشهای ژئوتکنیکی در محیط های شهری، ناشی از تغییرات تنش موثر در لایههای تحت الارضی و افت فشار منفذی به دلیل برداشت بیرویه منابع آب زیرزمینی است. این پدیده، که عمدتا در رسوبات فشردهپذیر و سفره های آبخوان آزاد رخ میدهد، منجر به تغییر شکل های دائمی در سطح زمین شده و زیرساخت های شهری را در معرض خطرات جدی قرار می دهد. در کلانشهرها، ترکیب اثرات ناشی از با رگذاریهای عمرانی، ارتعاشات ناشی از ترافیک و تحکیم تدریجی خاک، منجر به تشدید نرخ فرونشست و گسترش ترک خوردگی در بناها و معابر می شود. هدف این پژوهش، بررسی مکانیسمهای اصلی موثر بر فرونشست زمین و تحلیل پیامدهای آن در پروژههای عمرانی شهری است. در این راستا، با استفاده از روش پژوهش کتابخانهای و مروری، داده های حاصل از تحقیقات پیشین، مدل سازیهای عددی، مطالعات ژئوفیزیکی و تصاویر راداری تحلیل شده است. داده های جمعآوریشده از روش های تداخلسنجی راداری (InSAR) و ایستگاههای GPS نشان میدهند که در برخی مناطق شهری، نرخ فرونشست به بیش از چندین سانتی متر در سال رسیده است. بررسی های ژئوتکنیکی نیز نشان میدهد که تاثیر بارهای سازه ای و کاهش تراز آب زیرزمینی، بهویژه در خاکهای رسی و سیلتی، منجر به فشردگی غیرقابل بازگشت شده که رفتار خزشی و تحکیم ثانویه را تسریع میکند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که کنترل و کاهش نرخ فرونشست نیازمند تحلیل دقیق اندرکنش عوامل هیدروژئولوژیکی، ژئوتکنیکی و سازه ای است. همچنین، داده های حاصل از مدلهای عددی حاکی از آن است که مناطقی با سفرههای آبخوان آزاد و لایه های ریزدانه فشردهپذیر، بیشترین آسیبپذیری را در برابر این پدیده دارند. درنهایت، پایش مستمر با استفاده از فناوری های نوین و تحلیل پارامترهای ژئومکانیکی، نقش کلیدی در ارزیابی پتانسیل فرونشست و کاهش پیامدهای آن در محیط های شهری ایفا میکند.

کلیدواژه ها:

تحلیل ژئوتکنیکی ، پایش زمین ، فرونشست شهری ، مکانیک خاک