شهر فشرده یا توسعه پراکنده: بررسی مزایا و معایب در برنامهریزی شهری مدرن

شهر فشرده بر پایه افزایش تراکم، بهینه سازی مصرف زمین و کاهش وابستگی به حمل و نقل شخصی بنا شده است، در حالیکه توسعه پراکنده با گسترش افقی شهرها، مصرف گسترده زمین و وابستگی شدید به خودرو همراه است. هدف این پژوهش، بررسی جامع مزایا و معایب این دو الگوی توسعه شهری و ارزیابی اثرات آنها بر ساختارهای فضایی و پایداری شهری است. این مطالعه به روش کتابخانه ای و مروری انجام شده و با تحلیل منابع علمی، مقالات پژوهشی و گزارش های مرتبط، تاثیرات این دو رویکرد در ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شهر فشرده به دلیل تمرکز کاربری ها، کاهش هزینه های زیرساختی و بهینه سازی مصرف انرژی، مزایای قابل توجهی در ارتقای کیفیت زندگی شهری و کاهش آثار زیست محیطی دارد. این الگو امکان توسعه سیستم های حمل و نقل عمومی کارآمد، افزایش تعاملات اجتماعی و بهبود دسترسی به خدمات شهری را فراهم می آورد. با این حال، تراکم بالای شهری می تواند چالش هایی مانند افزایش قیمت زمین و مسکن، فشار بر زیرساخت ها و کاهش سرانه فضای سبز را ایجاد کند. در مقابل، توسعه پراکنده با گسترش مناطق مسکونی کم تراکم، کاهش تراکم جمعیتی و ایجاد فضاهای باز گسترده، انعطاف پذیری بیشتری در توزیع جمعیت ارائه می دهد، اما هزینه های بالای زیرساختی، وابستگی شدید به خودروهای شخصی و تاثیرات منفی بر اکوسیستم های طبیعی از مهم ترین چالش های آن محسوب می شود. تحلیل تطبیقی این دو الگو نشان می دهد که هیچ یک از آن ها به تنهایی پاسخ گوی نیازهای شهری پایدار نیست و ترکیب اصول این دو مدل در قالب توسعه هوشمند، توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی (TOD) و مدل شهرهای چندمرکزی می تواند راهکاری متعادل برای مقابله با چالش های ناشی از رشد شهری باشد. در نتیجه، تدوین سیاست های مدیریت شهری باید بر اساس تلفیق رویکردهای کارآمد، تقویت زیرساخت های شهری و بهینه سازی توزیع فضاهای شهری انجام شود تا ضمن ارتقای کیفیت زندگی، توسعه های پایدار و متعادل تحقق یابد.

کلیدواژه ها:

پایداری شهری ، تراکم شهری ، توسعه پراکنده ، شهر فشرده