راهکارهای نوین در بازآفرینی پایدار فضاهای شهری با تاکید بر احیای بافتهای فرسوده و تاریخی

بازآفرینی پایدار فضاهای شهری، بهویژه در بافت های فرسوده و تاریخی، یکی از چالش های اساسی برنامه ریزی شهری معاصر محسوب می شود. این بافت ها، تحت تاثیر فرایندهای زوال کالبدی، ناکارآمدی عملکردی و فشارهای اقتصادی-اجتماعی، دچار کاهش کیفیت زیست پذیری و افزایش نابرابری های فضایی شده اند. در این میان، رهیافت های سنتی بهسازی و نوسازی شهری، به دلیل عدم درک عمیق از ماهیت چندبعدی فرسودگی، نتوانسته اند پاسخگوی پیچیدگی های این حوزه باشند. ازاین رو، بازآفرینی پایدار به عنوان یک رویکرد جامع، بر آن است تا از طریق هم پیوندی سیاست های کالن شهری، بهره گیری از ظرفیت های بومی و سازوکارهای نوین برنامه ریزی، به احیای ساختارهای فرسوده در بستری یکپارچه بپردازد. این پژوهش با هدف تحلیل راهبردهای نوین بازآفرینی پایدار و بررسی مدل های موفق احیای بافت های فرسوده و تاریخی انجام شده است. روش پژوهش از نوع کتابخانه ای و مروری بوده و بر پایه تحلیل اسناد، مطالعات تطبیقی و مرور تجربیات جهانی استوار است. یافته ها نشان می دهد که تحقق بازآفرینی پایدار، مستلزم عبور از مداخلت های کالبدی و ورود به سازوکارهای کالن حکمرانی شهری است. تحلیل تجارب بین المللی نشان می دهد که مدل های موفق، از طریق تعریف سیاست های یکپارچه، مدیریت مبتنی بر داده های مکانی و به کارگیری ابزارهای مالی نوین، توانسته اند فرآیندهای زوال را مهار کرده و پایداری را در مقیاس های مختلف شهری تقویت کنند. همچنین، رویکردهای ناکارآمد در بازآفرینی، عمدتا ناشی از عدم هم راستایی سیاست های توسعه شهری با ملاحظات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی بوده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که دست یابی به بازآفرینی پایدار، نیازمند گذار از رویکردهای خطی و اتخاذ مدل های مشارکتی، انعطاف پذیر و داده محور است. در نهایت، هرگونه مداخله در بافت های فرسوده و تاریخی، بدون در نظر گرفتن پیوستهای اقتصادی و اجتماعی، نه تنها نمی تواند به احیای این فضاها منجر شود، بلکه زمینه ساز گسست های جدید و تشدید نابرابری های فضایی خواهد شد. ازاین رو، ضرورت بازتعریف سیاست های شهری و اتخاذ رهیافت های میان رشته ای، به عنوان پیش شرط های اساسی بازآفرینی پایدار، اجتناب ناپذیر است.

کلیدواژه ها:

بازآفرینی پایدار ، بافتهای تاریخی ، توسعه شهری ، فرسودگی شهری