پهنه بندی خطر سیل در محدوده بخش مرکزی دلگان با استفاده از روش AHP و GIS

مناطق سیل خیز به منظور کنترل خسارات ناشی از آن، ذخیره رواناب و افزایش ذخایر آب زیرزمینی از اهمیت بالایی برخوردار می باشند. در این راستا می توان از روش های فضایی پیشرفته برای شناسایی مناطق سیل خیز و استفاده از نتایج آن در برنامه ریزی مدیریت شهری استفاده کرد. لذا هدف از این پژوهش میزان خطرپذیری سیل اب در محدوده خش مرکزی دلگان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و با مدل تحلیل سلسله مراتبی AHP می باشد. از شاخص های بارش، شیب، ارتفاع، فاصله از رودخانه، تراکم زهکشی و کاربری اراضی برای پهنه بندی خطر سیل در محدوده خش مرکزی دلگان استفاده شده است که هرکدام به صورت نقشه به عنوان یک معیار با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و با مدل تحلیل سلسله مراتبی AHP وزن دهی و همپوشانی شدند. که تعیین میزان تقدم معیارها نسبت به یکدیگر با استفاده از پرسشنامه و به روش زوجی صورت گرفته و به کمک مدل تحلیل سلسله مراتبی عوامل ها دوبه دو با یکدیگر محاسبه گردیده است که معیار تراکم زهکشی و فاصله از رودخانه جز معیارهای با اهمیت بالا بوده اند. سپس نقشه های نرمال شده و وزن بدست آمده از مدل نیز بر روی معیارها اعمال شده و نقشه پهنه بندی خطر سیل تهیه گردید. براساس نتایج بدست آمده حدود ۸۰۴۲۵.۰۸ هکتار (۱۶.۱۴%) از اراضی دلگان را در محدوده خطر ریسک خیلی زیاد و ۲۲۲۷۶۸.۶ هکتار (۳۹.۲%) در محدوده خطر زیاد، ۱۴۳۹۶۱.۷ هکتار (۲۵.۳۵%) قرار دارند. به طور کلی ۵۳% و تقریبا بیش از نیمی از اراضی شهر دلگان در معرض خطر ریسک سیالب شهری زیاد و بسیار زیاد قرار دارد که دلیل این امر دشتی بودن منطقه، پوشش گیاهی ضعیف و نزدیک بودن به رودخانه های منطقه می باشد. همچنین دهستان های هودیان و گنبد علوی در پهنه خطرپذیری سیل زیاد و بسیار زیاد قرار داشته و دهستان گلمورتی در پهنه خطرپذیری سیل زیاد و متوسط قرار دارد. لذا ضروری است مناطق مستعد سیل، کانون توجه برنامه ریزی های کالن مدیریت شهری قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

سیستم اطلاعات جغرافیایی ، مدل تحلیل سلسله مراتبی ، دلگان ، سیل ، پهنه بندی