بررسی چالشها و راهکارهای رفع مشکلات حوضه آبی زایندهرود از منظر حقوق محیط زیست

رودخانه زایندهرود به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه ای که در آن قرار گرفته، از اهمیت خاص محیط زیستی برخوردار است. حیات و سرزندگی فلات مرکزی ایران که دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک است، وابسته به رودخانه زایندهرود بوده و به همین جهت می بایست توجه شایسته ای به حوضه آبی زایندهرود مبذول شود. با توجه به این موضوع، در این پژوهش سعی بر آن است تا با شناسایی چالش های مختلف فراروی حوضه آبی زایندهرود، نقش هرکدام از آن ها در وضعیت امروز زایندهرود مشخص شده و تدبیر مناسب با آن اندیشیده شود. به نظر می رسد چالش های حقوقی، مدیریتی و زیست محیطی پیش روی حوضه آبی زایندهرود از اصلی ترین چالش های امروز رودخانه زایندهرود است و بارگذاری های غیرقانونی و غیرمجاز، استقرار صنایع بزرگ و پتروشیمی، مسائل مرتبط با آمایش سرزمین و نحوه قرارگیری جمعیت در این حوضه آبی، خشکسالی و همچنین چالش های مربوط به عدم تغییر الگوی کشت با توجه به کمبود منابع آبی از جمله این چالش ها به شمار می آیند. این پژوهش که روش تحقیقی آن توصیفی است، بر آن خواهد بود که با بررسی وضعیت جغرافیایی و ارزش زیست محیطی رودخانه و به کمک اصول حقوق محیط زیست همچون اصل توسعه پایدار، اصل پیشگیری و اصل عدالت زیست محیطی مسائل زیست محیطی مرتبط با رودخانه زایندهرود را بررسی کرده و به آن ها پردازد. نظر به مطالب فوق، می توان اینگونه نتیجه گرفت که اصلاح حکمرانی آب، جلوگیری از بارگذاری های جدی و غیرقانونی، عملی شدن وعده های مسئولان مبنی بر احداث تونل سوم کوهرنگ و بهشت آباد، انتقال تدریجی صنایع به شهرهای دیگر و جلوگیری از توسعه آن ها در اصفهان و همچنین تغییر الگوی کشت با توجه به مسائل خشکسالی و تغییرات اقلیمی از ضروری ترین اقداماتی است که می توان برای احیای رودخانه زایندهرود در دستور کار داشت؛ در غیر این صورت و چنانچه به قید فوریت این موارد انجام نشده و رودخانه احیا نشود، به مرور زمان، کل کشور درگیر بحران های زیست محیطی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی خواهد شد.

کلیدواژه ها:

زاینده رود ، حقوق آب ایران ، حفاظت از آب ، حفاظت از رودخانه ها ، حقوق محیط زیست